Zo achterhaal je met InVID waar een foto is gemaakt
Zo achterhaal je waar een foto is gemaakt
Krijg je een foto doorgestuurd als tip en wil je de locatie verifiëren? Foto's bevatten vaak gegevens over plaats, tijd en soort camera. Met InVID, een gratis browserextensie voor Chrome en Firefox, kun je die metadata achterhalen. In onderstaande video leggen we uit hoe je de locatie van een foto kan achterhalen met de tool. Wil je het rustig nalezen? Dat kan hier.
Een aantal weken geleden maakten we ook een uitlegvideo waarin we toelichten hoe je met InVID de originele bron kan achterhalen van video's. Daarover lees je hier meer.
Factchecks van andere media
'Wie slippers draagt is minder productief'
Kort geleden beweerde psycholoog Mark Tigchelaar van trainingsbureau Focus Academy op BNR Nieuwsradio dat je beter geen slippers kunt dragen, omdat het brein dan in de vakantiemodus komt en je daardoor minder productief wordt. Volgens de Volkskrant is dat een zeer speculatieve uitspraak. Er is geen wetenschappelijk onderzoek dat de uitspraak bevestigt of ontkracht. Uiteindelijk verklaart Tigchelaar tegenover de Volkskrant dat het een 'reactie was op een vraag die hij niet zag aankomen'.
'Studenten profiteren niet van vermogen van universiteiten'
D66-fractievoorzitter Rob Jetten beweerde afgelopen weekend dat 'universiteitsbesturen de trotse bezitters van honderden miljoenen eigen vermogen zijn, opgebracht door belastingbetalers, dat niet ten goede komt aan studenten en docenten'. NRC concludeert dat die uitspraak ongefundeerd is. Er is geen onderzoek beschikbaar waarin de reserves van universiteiten onder de loep zijn genomen.
'Föhn geen remedie voor jeuk en bulten door eikenprocessierups'
Al enkele weken wordt Nederland geteisterd door de eikenprocessierups. De brandharen veroorzaken jeuk en bulten. Volgens verschillende Facebookberichten helpt een föhn tegen de klachten. Berichten met deze tip zijn sinds 28 juni door zeker tienduizend mensen gedeeld. De föhn blijkt echter geen oplossing te zijn voor de bulten en jeukklachten, constateert NUcheckt: het wordt afgeraden omdat het tot brandwonden kan leiden. Een verzachtende crème is effectiever.
Onderzoek naar Russische trollentweets en fake foto's herkennen
Hoe effectief was de Russische campagne om via sociale media de Amerikaanse presidentsverkiezingen te beïnvloeden? Oordelen van onderzoekers variëren: sommigen zijn uiterst sceptisch, anderen zien aanwijzingen voor beïnvloeding. De laatsten kregen deze week versterking: NBC News meldde dat onderzoekers van de Universiteit van Tennessee een relatie hebben gevonden tussen de populariteit van Trump en de hoge mate van activiteit op sociale media (mede door Russische trollen). De studie bewijst niet dat Trump in de peilingen steeg door de inspanningen van de trollen, maar wel dat hun activiteit die stijging voorspelde.
Uit het onderzoek blijkt dat een stijging van 25.000 retweets per week voor tweets van accounts gerelateerd aan de IRA (Internet Research Agency, de Russische 'trollenfabriek'), gevolgd werd door één procent stijging van de populariteit van Trump.
Verrassend genoeg concluderen de onderzoekers dat de trollen niet hebben gezorgd voor een afname van de populariteit van Hillary Clinton in de verkiezingsperiode. Een mogelijke reden is dat rechtse nieuwsconsumenten het doelwit waren van de Russische trollenaccounts, en zij toch al niet gecharmeerd waren van Clinton.
De Washington Post is sceptisch en veronderstelt dat zowel het aantal retweets voor trollenberichten als de populariteit van Trump stegen door een derde factor. Lees hier de publicatie van het onderzoek.
Wie herkent het best een nepfoto?
Waaruit leiden internetgebruikers af dat een foto echt is of vals? Amerikaanse onderzoekers lieten 3.476 proefpersonen foto's beoordelen. Alle foto's - bijvoorbeeld van een ingestorte brug of een 'genetisch gemodificeerde' muis met een kattenkopje - waren vals en de context waarin ze getoond werden verschilde. Dezelfde foto werd bijvoorbeeld getoond op een (nep)webpagina van de New York Times of CNN en als Facebookbericht, of met een handjevol of juist tienduizenden likes.
De bron (is het een betrouwbaar medium?) en de aantallen likes bleken van weinig invloed op het oordeel over de echtheid. Veel belangrijker was mediawijsheid: deelnemers die meer ervaring hadden met internet en digitale fotografie lieten zich minder makkelijk voor de gek houden. Ook van invloed bleek de houding tegenover de kwestie: proefpersonen dachten eerder dat een foto echt was als die overeenkwam met hun gevoelens en opinies over een kwestie. (Publicatie in New Media & Society, samenvatting bij NiemanLab)
En verder...
De dagelijkse podcast van NRC besteedde gisterochtend aandacht aan de nep-bitcoinadvertenties die al langere tijd verschijnen op sociale media. In één jaar tijd zijn Nederlanders al voor meer dan 1,8 miljoen euro opgelicht. Luister hier de podcast.
Onderzoekers van Cambridge ontwierpen samen met het Nederlandse platform DROG een gratis computerspel, genaamd Bad News. De Volkskrant bracht het spel begin deze week onder de aandacht. Ook Nieuwschecker Alexander Pleijter komt aan het woord in het artikel.
Facebook gaat het bereik van berichten met 'sensational health claims' reduceren. Het platform gaat kijken naar de beweringen die worden gedaan in de berichten en of ze producten of diensten promoten.
Zowel nationale als internationale media berichtten kort geleden over een Noors eilandje waar de 'tijd zou worden afgeschaft'. Iedereen trapte in het 'nieuws'. Afgelopen weekend bleek echter dat het om een pr-stunt ging, die was bedacht om meer toeristen naar het noorden van Noorwegen te lokken. Onder andere bij het Jeugdjournaal, NRC, De Telegraaf en AD.nl staat het bericht nog steeds ongecorrigeerd online.
Firstdraft presenteert een nuttige lijst van tools (met bijbehorende checklist) om informatie te verifiëren. Zo is het mogelijk om via start.me een dashboard samen te stellen met alle tools die je bij de hand wilt hebben.
Verschillende internationale media - waaronder de Gazet van Antwerpen - schreven een bizar verhaal over een Siberische man die een maand lang werd gegijzeld door een beer die hem als 'toekomstige maaltijd' bewaarde. De video erbij laat een uitgemergelde man zien, die zegt dat hij 'Aleksander' heet. Het verhaal is verzonnen: de man heeft een huidziekte, dat verklaart zijn voorkomen. Lees meer bij The Observers.
En weer is er een nieuw middel om fake news te produceren: dit keer een tool genaamd GPT-2 die teksten kan vervalsen. The Guardian schreef er gisteren over.
Stuur tips!
Wij staan altijd open voor tips. Lees of hoor je bijvoorbeeld een politicus iets zeggen wat je niet vertrouwt? Of zie je op sociale media nepnieuws voorbijkomen? Stuur je tips door naar ons, en wie weet gaan we ermee aan de slag. Je kan ons bereiken via DM op Twitter, een privébericht op Facebook, Instagram of per mail: nieuwscheckersleiden@gmail.com.
Dat was de nieuwsbrief van deze week. Tot volgende week!
Peter Burger, Alexander Pleijter en Fiorella Opromolla