Ziekenhuis overdrijft doden door uitgestelde borstkankerscreening
Coronavirus/COVID-19
De Europese Commissie maakte deze week plannen bekend om desinformatie over COVID-19 harder aan te pakken. De beschuldigende vinger wees daarbij naar China en Rusland: uit die landen zou veel onjuiste en misleidende informatie over de ziekte afkomstig zijn. Het actieplan van de Europese Commissie richt zich onder meer op de grote techbedrijven: zij moeten elke maand laten zien wat ze doen om de verspreiding van desinformatie over het virus tegen te gaan. Ook wil de Euopese Commissie zelf actiever betrouwbare informatie aanbieden. Meer bij NRC en NOS.
#BlackLivesMatter
De protesten tegen racisme in de VS strijden net als vorige week om de aandacht met coronanieuws. Ze genereren ook grote hoeveelheden desinformatie - maar ook factchecks en onderzoeksjournalistiek.
Buzzfeed houdt een lijst bij van misleidende video's en ander nieuws, die inmiddels bijna vijftig items telt. Valse geruchten wakkerden in veel Amerikaanse plaatsen de angst aan dat busladingen Antifa-aanhangers onderweg waren om de gemeenschap aan te vallen (Buzzfeed). DFRLab bracht de online campagne in kaart om de protesten middels desinformatie te framen als terrorisme van Antifa. Knack checkte een veelgedeelde grafiek met cijfers over geweld van zwarte tegen witte Amerikanen, en vice versa.
Factchecks Nieuwscheckers
Ziekenhuis overdrijft borstkankerdoden door uitgestelde screening
500 vrouwen zullen de komende vroegtijdig sterven doordat tijdens de coronacrisis de screening van borstkanker is opgeschort. Dat berekende het Alexander Monro Ziekenhuis in Bilthoven. Het nieuws werd overgenomen door onder meer Het Parool, Hart van Nederland en AD. Volgens onze factcheck is er sprake van een fikse overdrijving: uitstel van enkele maanden leidt lang niet altijd tot een sterfgeval en de verwachting is dat de screenings alsnog zullen plaatsvinden.
EASA is niet te vergelijken met Koninklijke Horeca Nederland
Langzaamaan kruipt Nederland uit de lockdown. We mogen weer steeds meer: naar school, naar een terras, naar het theater, naar de bioscoop, naar een restaurant. En binnenkort waarschijnlijk ook weer vliegen. Als het aan de vliegtuigmaatschappijen ligt, gewoon in volle vliegtuigen. Zonder anderhalve meter afstand te houden.
Veel mensen snappen dat niet. Ook Jesse Klaver niet. De Groen Links-fractievoorzitter voelde deze week in de Tweede Kamer minister Hugo de Jong hierover flink aan de tand. Zo wilde hij weten hoe het kan dat het Europese Agentschap voor Luchtverkeersveiligheid (EASA) mag bepalen hoeveel mensen in vliegtuigen mogen:
'Dat is de brancheorganisatie. Dat is een beetje alsof we aan Koninklijke Horeca Nederland vragen hoeveel mensen er in een horecazaak passen.’
Uh... Jesse... Er klopt weinig van die vergelijking. Lees onze factcheck maar.
Factchecks van andere media
Besmetting via winkelwagentjes en deurknoppen
Volgens berichten op sociale media heeft Duits onderzoek aangetoond dat het coronavirus niet via objecten zoals winkelwagentjes en deurknoppen overgedragen kan worden. NUcheckt dook in het onderzoek en concludeerde dat niet bewezen is dat besmetting niet via objecten plaatsvindt.
Onzininjectie
Een duizenden keren gedeelde post op sociale media waarschuwt mensen zich niet te laten vaccineren voor het nieuwe coronavirus, waarvoor een vaccin nog in ontwikkeling is: “In werkelijkheid is het een ID2020 injectie, waar een minuscule chip inzit met GPS functie. Je bent vanaf dan altijd traceerbaar, via de 5G masten die nu wereldwijd geplaatst worden!” AFP Factcheck stelt vast dat de zogenaamde 'ID2020 injectie' bestaat niet en volgens experts is het injecteren van een chip met GPS-functie niet realistisch.
En verder...
Om de verspreiding van onjuiste informatie in te dammen test Twitter een nieuwe functie: gebruikers krijgen het verzoek om artikelen eerst te lezen voordat ze deze delen op Twitter (NU.nl, Tweakers, RTL Nieuws)
Hoe kunnen socialemediabedrijven het best berichten labelen die valse informatie of gemanipuleerde beelden bevatten? Maken waarschuwingen een bericht niet juist aantrekkelijker? Onderzoekster Claire Wardle en collega's laten zien welke labels werken.
Het Leidsch Dagblad publiceerde een interview met Nieuwschecker Alexander Pleijter over FactRank, software die feiten detecteert: ’Checken blijft voorlopig ouderwets handwerk’
Wil je nepnieuws aanpakken? Koop dan een krant, adviseert Chris Aalberts in zijn column in de IJmuider Courant
Facebook kan zijn borst nat maken als Joe Biden president van de VS wordt, want deze presidentskandidaat vindt dat Facebook danig tekort schiet in de bestrijding van desinformatie (Bloomberg)
Twitter beëindigde meer dan 30.000 propaganda-accounts, gelieerd aan de regerende partijen van Rusland, Turkije en China. Afgelopen vrijdag publiceerde het bedrijf ook de gegevens over deze accounts.
Muzikant Tim Akkerman haalde veel media met zijn aangekondigde concert in een stilstaande Boeing 747: daar mogen veel meer mensen in zitten dan in een concertzaal. Het was een verzinsel.
Veel succes, zelfs wereldwijd, had ook de grappenmaker die hulp vroeg bij het opsporen van degene die een foto was verloren van twee geliefden uit 1955.
Droombaan: NU.nl zoekt een fulltime factchecker.
Leestip voor het weekend: The Atlantic publiceerde een serie artikelen over complotdenken in Amerika: Shadowland.
Agenda
18 juni (19:45 - 20:30 uur): de Leidse hoogleraar wetenschapscommunicatie Ionica Smeets geeft een online lezing over misleidende grafieken. Hier aanmelden voor een toegangslink.
22 juni (10:00-12:00 uur): De VVOJ biedt een workshop aan van Nils Hanson die journalisten leert om hun producties zo'n beetje woord voor woord te factchecken. Je kan je hier aanmelden.
22-26 juni: Het internationale factcheckcongres Global Fact vindt dit jaar online plaats. Een groot deel van de sessies is voor iedereen te volgen. Je vindt het programma hier.
Stuur tips
Er circuleren veel onwaarheden over het coronavirus. Kom je iets tegen waarvan je je afvraagt of het klopt? Laat het ons weten! Wellicht kunnen wij het checken. Je kunt ons bereiken via DM op Twitter, Facebook of per mail: nieuwscheckersleiden@gmail.com.
Tot de volgende nieuwsbrief,
Peter Burger, Alexander Pleijter en Romy Heymans