Zelfdoding onder boeren
Factcheck van Nieuwscheckers over zelfdoding onder boeren
De boeren trokken deze week weer volop de aandacht met hun acties als protest tegen het overheidsbeleid. Dit maal vooral doordat ze afval en brandende hooibalen op snelwegen deponeerden. Behalve tot protestacties, zou het overheidsbeleid ook leiden tot psychische nood onder boeren, waardoor ze steeds vaker overgaan tot zelfdoding. Maar is dat echt zo?
We doken in de cijfers en vonden twee factsheets, opgesteld door de Stichting 113 Zelfmoordpreventie en LTO. Daaruit blijkt dat er inderdaad sprake is van een toename. Veranderende wet- en regelgeving, geldzorgen, en het imago van de agrarische sector lijken een voorname rol te spelen bij het ontstaan van suïcidale gedachten onder agrariërs.
De precieze cijfers kan je vinden in de factcheck op de website van Nieuwscheckers.
Deepfakes hebben een slechte reputatie, maar bieden ook journalistieke mogelijkheden
Video’s van president Zelensky die zich overgeeft of Mark Rutte die de noodklok luidt over klimaatverandering: door kunstmatige intelligentie gemanipuleerde beelden van personen, ofwel deepfakes, worden een steeds vaker voorkomend fenomeen.
Beeldmanipulatie is op zich geen nieuw fenomeen. Door verzonnen ondertiteling onder een video te plaatsen of het audiospoor te vervangen kom je al een heel eind. Maar de middelen om geavanceerde deepfakes te maken worden steeds verfijnder en makkelijker te gebruiken met weinige technische kennis. Veel tools zijn publiekelijk beschikbaar en vergen vooral wat geduld.
Jan van der Stoep, voormalig lector Journalistiek en Communicatie aan de Christelijke Hogeschool Ede, ziet echter ook mogelijkheden voor journalistieke verhalen: “Als je als medium het verleden tot leven wilt brengen, zodat lezers zich kunnen verplaatsen in een vroegere tijd, of als je een bepaalde setting wilt nabootsen, kun je daarbij deepfake-beelden gebruiken”.
Daarbij zouden wel een aantal regels moeten gelden. “Wat je voor echt verkoopt, moet je niet nabootsen. Net zoals liegen niet mag, mag je met fakebeelden niet een bepaalde waarheid suggereren. Je kunt veel doen met beelden van mensen, maar het is belangrijk om je af te vragen wat je zelf gewild zou hebben”.
Het hele interview met Van der Stoep lees je op de website van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.
Factchecks over voedselcrisis, tetanus en chemtrails
Deze week lijken beweringen over covid en bijwerkingen van vaccinaties in de belangstelling te staan. Hieronder volgen een aantal recente checks door media en factcheck-organisaties.
Russische voedselexport geen doelwit van EU-sancties
Ondanks het tekenen van een verdrag dat export van Oekraïens graan mogelijk moet maken, blijft Rusland EU-sancties de schuld geven van dreigende voedseltekorten en oplopende prijzen. Vooral in Afrikaanse landen die afhankelijk zijn van graan- en kunstmestimport doen deze verhalen de ronde. Euronews zet in een korte video-check uiteen dat Russische voedselexport nooit het doelwit is geweest van Europese sancties. Uitsluiting van Russische banken uit het internationale SWIFT betaalsysteem is wél een belemmering.
Nieuwe video reanimeert oude complottheorie over tetanusvaccinatie
Tetanusvaccinaties zorgen voor een flinke reductie van sterfte onder jonge kinderen. In Nederland maken ze al jaren deel uit van de DKTP-prik, die kinderen vóór hun eerste verjaardag driemaal krijgen toegediend. Ondanks het gevaar van de ziekte voor zuigelingen, heeft Children's Health Defense een video geproduceerd die suggereert dat bepaalde tetanusvaccins deel uitmaken van een complot om vrouwen onvruchtbaar te maken. Factcheck.org laat van die theorie geen spaan heel.
Ongefundeerde beweringen over relatie covidvaccin en gordelroos
Door coronavaccins kunnen slapende bacteriële infecties of virussen opnieuw de kop opsteken, beweert een huisarts in het Vlaamse Psychologies Magazine. Knack checkt die vaker gehoorde bewering bij een aantal deskundigen, en kwalificeert deze als onwaar. Het meest aangehaalde voorbeeld van opvlammende gordelroos na vaccinatie is wetenschappelijk niet te bewijzen, onderstreept een recente meta-analyse.
Geen bewijs voor dodelijke chemtrails
Volgens de website World Unity zou in het begin van de coronapandemie het Spaanse leger opdracht hebben gekregen om burgers vanuit vliegtuigen te bespuiten met ‘dodelijke chemtrails’. De factcheck van die bewering zorgt niet voor een verrassing: er klopt niets van, aldus Knack, dat de complottheorie in detail ontrafelt, inclusief de verkeerde interpretatie van Spaanse overheidsbesluiten.
Alt-tech ontneemt onderzoekers het zicht op online haat en desinformatie
Sinds Twitter, Facebook en YouTube meer zijn gaan modereren, kiest een deel van het publiek voor andere platforms voor het delen van informatie en het voeren van discussies. Voorbeelden zijn Gab, Bitchute, Telegram en Odyssee. Deze zogenaamde alt-tech kent vrijwel geen moderatie en biedt veel meer vrijheid en privacy via encryptie en afgeschermde groepen. Daarnaast verplaatst een deel van de extremistische content en discussies zich naar apolitieke game-platforms, zoals Steam en Discord.
Het Institute for Strategic Dialogue (ISD) en CASM Technology hebben deze migratie van mainstream social media richting alt-tech recent in een eerste in een eerste verkennend onderzoek in kaart gebracht. Het rapport laat vooral zien dat nieuwe platforms barrières opwerken voor inhoudelijk onderzoek naar online gemeenschappen. Gebruik van technologie (encryptie, blockchain) en nieuwe formats (video, audio) maakt systematisch onderzoek naar ontwikkeling van online haat en (des)informatie veel lastiger. Het rapport brengt bestaande onderzoeksmethoden en -instrumenten in kaart om met deze belemmeringen om te gaan. Tot slot worden er een aantal aanbevelingen gedaan voor beleidsmakers, platforms en onderzoekers.
En verder...
Buitenlandse prominenten, zoals Donald Trump, gebruiken de boerenopstand in Nederland om samenzweringstheorieën verder te verspreiden en het wantrouwen tegen overheden en media aan te wakkeren, observeert Wendy Via, directeur van het Global Project Against Hate and Extremism. [Het Parool]
In deze column van Newsweek lees je hoe bizar YouTube de eigen huisregels toepast: het platform verwijdert soms zelfs video's waarin onjuistheden worden weerlegd.
Facebook overweegt het hele strikte beleid omtrent Covid - onjuiste informatie rigoreus verwijderen - te versoepelen. [The Guardian]
In 2012 beweerde de beruchte complotdenker Alex Jones dat de Sandy Hook-moordpartij op een school in scène zou zijn gezet door acteurs. Hij staat nu voor de rechter omdat ouders van vermoorde kinderen schadevergoeding eisen wegens laster. [Reuters]
Politifact kwam op het spoor van Facebookgroepen die verzonnen nieuws over de oorlog in Oekraïne publiceren om zo aan veel volgers te komen, die geld waard zijn als een Facebookgroep wordt doorverkocht aan partijen die op zoek zijn naar een groot bereik.
De BBC meldt dat weersvoorspellers in toenemende mate te maken hebben met beledigingen en bedreigingen, omdat ze zeggen dat klimaatverandering de oorzaak is van de hoge temperaturen in het Verenigd Koninkrijk. "What frustrates me most is when I'm accused of twisting the truth. As meteorologists, we report facts. There is no conspiracy."
Tot zover de nieuwsbrief van deze week. Geniet van het mooie zomerweer!
Alexander, Peter, Arno, Maaike, Leon & Jord