Werkers in de zorg zijn veel tijd kwijt aan administratie, maar geen 40 procent
Werkers in de zorg zijn veel tijd kwijt aan administratie, maar geen 40 procent
De oorlog in Israël en de Gazastrook genereert nieuwe misleidende beelden en berichten. Op Twitter X verdringt pulpnieuws berichten van traditionele media, blijkt uit recent onderzoek. In Nederland naderen de Kamerverkiezingen: we hielden beweringen uit verkiezingsprogramma’s tegen het licht, over bureaucratie in de zorg, de behoefte aan zorgpersoneel en over het aantal sympathisanten voor de jihad.
Factchecks van Nieuwscheckers
Zorgpersoneel besteedt minder dan 40% van werktijd aan belastende regels
In de politiek maar ook in de media wordt het met regelmaat beweerd: zorgpersoneel is twee dagen van de werkweek kwijt aan regels, papier en administratie. In 2017 was het zo volgens twee onderzoeken, maar tegenwoordig wordt administratiedruk op een andere manier gemeten: de focus ligt nu op niet-effectieve en belastende regels. En daar is het merendeel van de zorgmedewerkers minder dan 31% van de werktijd aan kwijt. De hele factcheck lees je hier.
Als we niks doen, is in 2040 25% van Nederland ouder dan 65 en werkt 25% in de zorg
Het staat in de verkiezingsprogramma’s van D66 en BBB, en Mark Rutte zei het tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen: als het huidige beleid gelijk blijft, zal in 2040 een kwart van de beroepsbevolking in de zorg werken. Een kwart van de Nederlanders zal dan ouder zijn dan 65. Nu werkt een op de zes werkenden in de zorg. Deze beweringen kloppen allemaal.
PVV kan niet weten hoeveel Jihad-sympathisanten Nederland telt
De PVV vindt dat jihad-sympathisanten preventief opgesloten zouden moeten worden. Volgens de partij zouden er in Nederland tienduizenden mensen zijn die sympathiseren met de jihad. Maar volgens de veiligheidsdiensten is dit moeilijk te tellen en bestaan hier geen betrouwbare cijfers over. Wel zijn er naar schatting in Nederland enkele duizenden mensen die met het jihadistisch gedachtegoed sympathiseren. Lees de hele factcheck bij Nieuwscheckers.
Factchecks van beelden uit Israël en de Gazastrook
We hebben het overzicht van valse en misleidende foto’s en video’s uit Israël en de Gazastrook aangevuld. Ondanks de overdreven zorgen over deepfakes en AI-gegenereerde desinformatie, gaat het meestal om cheapfakes, die minder moeite vragen: bestaande, vaak oude foto’s of video’s die in een valse context worden gepresenteerd, of beeldmateriaal met een misleidende interpretatie.
Een voorbeeld daarvan is de aantijging dat een video van een Palestijns kindslachtoffer in werkelijkheid een pop laat zien. Uit andere beelden, contact met de filmer en raadpleging van een forensisch patholoog blijkt dat het gaat om een slachtoffer van Israëlische bombardementen. De valse beschuldiging kreeg mede een groot bereik door staatsaccount @israel op X.
Onderzoek: pulpnieuws heeft op X groter bereik dan gevestigde nieuwsmedia
Twitter X, voor velen nog steeds een bron van brekend nieuws, grossiert in misleidende en onbetrouwbare berichten over Israël en de Gazastrook. Eigenaar Elon Musk nam maatregelen die berichten minder transparant maken en geeft iedereen die daarvoor betaalt een blauw vinkje. Ook heeft hij zelf als betrouwbare bronnen over het conflict accounts aanbevolen waarvan er een ook antisemitische berichten post.
Dergelijke indrukken en anekdotes krijgen nu ondersteuning van onderzoek. Berichten van zeven pulp-accounts haalden in de vier dagen na de inval van Hamas in Israël een groter bereik dan de X-accounts van gevestigde nieuwsmedia als CNN. Dit blijkt uit onderzoek van het Center for an Informed Public (University of Washington), geleid door mediawijsheidexpert Mike Caulfield.
Hij onderzocht berichten over de oorlog van zeven invloedrijke accounts (‘de nieuwe elite‘), gepost van 7 tot en met 10 oktober, en constateerde dat die meer views kregen dan berichten van traditionele nieuwsbronnen zoals CNN en de BBC.
De politieke kleur van de ‘nieuwe elite‘ loopt uiteen van pro-Israël tot pro-Hamas. Hun berichten zijn niet per se fake, maar wel gericht op emotie en doorgaans moeilijk te herleiden tot een precieze bron: het is eerder pulp- dan nepnieuws.
Dat ook nepnieuws het mede door de ingrepen van Musk goed doet op X, blijkt uit onderzoek van Newsguard: tien virale valse verhalen (waaronder de ook door Nieuwscheckers onderzochte video van ‘Israëlische kinderen in een kooi van Hamas’) werden vooral gepromoot door ‘geverifieerde’ gebruikers met een blauw vinkje.
Newsguard selecteerde tien van deze virale verhalen en analyseerde de 250 posts die er een van promootten en die de meeste likes, retweets en reacties genereerden. Van die 250 bleken er 186 (74 procent) afkomstig van geverifieerde accounts.
Nieuwscheckers in de media
Hoe kun je als socialemediagebruiker echt en nep uit elkaar houden? Nieuwschecker Alexander deelde afgelopen week tips met AD en Het Parool. Peter gaf voorbeelden aan Mediastorm (omroep HUMAN) en was te horen in Spraakmakers op Radio 1. Marieke werd al eerder, op 11 oktober, geïnterviewd in Nieuws & Co.
Factchecks van andere media
Volgens satirische complottheorie zijn vogels nep
Duiven zouden spionagedrones zijn volgens een influencer die actief is op YouTube, Instagram en TikTok. Veel van de kijkers die reacties achterlieten vonden deze video’s niet geloofwaardig. Knack onderzocht de beweringen in de video’s verder en leidde ze terug naar een satirische complottheorie van de Amerikaan Peter McIndoe. Hij bedacht de theorie in 2017 en heeft tot 2021 volgehouden dat het geen satire was.
mRNA-vaccins worden niet via de lucht verspreid
Facebookposts beweren op basis van een artikel van complotwebsite The People’s Voice dat Bill Gates een vaccin heeft ontwikkeld dat gebruikt kan worden om mensen via de luchtwegen in te enten. DPA kwam erachter dat dit gebaseerd is op een onderzoek van de universiteit Yale. Zij hebben een methode ontwikkeld om mRNA via de neus in de longen te brengen. Deze methode is alleen getest op muizen en Bill Gates heeft niets met het onderzoek te maken.
Baby’s kunnen rijst eten, maar in beperkte mate
Gezondheidssites stellen dat rijst niet goed is voor baby’s, omdat er te veel arseen (een giftig metaal) in zit. Volgens Knack is de aanwezigheid van arseen in rijst al lang bekend en zijn er daarom strenge Europese regels voor hoeveel arseen er in rijst mag zitten. De kans op arseenvergiftiging is in Europa zeer laag volgens de experts die Knack sprak, maar toch moet er opgelet worden dat baby’s niet te veel rijst eten.
R.I.P. Dokter Media
Het Nederlandse factchecklandschap is een stuk kaler sinds deze week. De medische factcheckers van Dokter Media richten zich op nieuwe uitdagingen, maakten oprichters en artsen Lester du Perron en Tijs Stehmann bekend. Dokter Media (‘nuance en duiding bij medisch nieuws‘), opgericht in 2016, verzorgde ook onderwijs en reikte een prijs uit aan medici die hun onderzoek helder uitleggen, de NuanceRing. Wat blijft is de website met zo’n 400 berichten waarin medisch onderzoek en gezondheidsnieuws kritisch tegen het licht worden gehouden, en het boek Dokter, ik las in de krant dat… (2020).
En verder…
Sinds de oorlog in Oekraïne uitbrak, is Open Source Intelligence (OSINT) erg populair geworden. Op het hedendaagse
TwitterX houden ‘geverifieerde’ OSINT-accounts zich niet aan de kwaliteitscriteria, wat leidt tot frustratie onder bonafide OSINTers. [404media]Complotkoning Alex Jones is vorig jaar failliet verklaard. Desondanks moet hij wegens laster nog steeds 1,1 miljard dollar betalen aan de nabestaanden van slachtoffers van de Sandy Hook-schietpartij. Jones had beweerd dat deze massamoord op schoolkinderen in scène was gezet en noemde rouwende nabestaanden ‘crisisacteurs‘. [Reuters]
De afgelopen weken zagen we deepfakes voorbij komen waarin nieuwsankers gok-apps aanprijzen. Ook in de Verenigde Staten hebben ze te maken met nepnieuwslezers die desinformatie verspreiden. [Forbes]
Villamedia zet de verschillende AI-richtlijnen van Nederlandse en Belgische nieuwsmedia op een rij. Sommige bannen AI bijna helemaal uit, terwijl andere het toestaan om AI te gebruiken voor ‘verrijking van journalistiek werk’. [Villamedia]
Onderzoekers kijken naar veelgebruikte argumenten over de effecten van generatieve AI zoals ChatGPT op het medialandschap. Zij komen tot de conclusie dat veel van de argumenten overdreven zijn en voortkomen uit oude morele paniek omtrent nieuwe technologieën. [Misinforeview]
Agenda
26 & 27 februari 2024: EDMO Scientific Conference on Disinformation
Wetenschappelijk congres aan de Universiteit van Amsterdam, georganiseerd door het European Digital Media Observatory (EDMO). Call for Papers.