Sprookjes over magnetronstraling
Deze week lichten we een oud broodjeaapverhaal door over de straling van magnetrons. We onderzoeken of de koers van de brouwerij van Bud Light echt kelderde toen conservatieve Amerikanen het bier gingen boycotten omdat de brouwerij samenwerkte met een transgender influencer. En we zetten nieuws over factchecken en desinformatie voor je op een rijtje.
Factchecks van Nieuwscheckers
Straling van magnetrons is niet gevaarlijk en haalt voedingswaarde niet uit je eten
Waarschuwingen tegen de straling van magnetrons circuleren al tientallen jaren. Je kunt ze nog steeds vinden op dubieuze gezondheidssites zoals Leefbewust. De frequentie van de straling uit een magnetron zou zo hoog zijn dat het een gevaarlijk effect heeft op je hartslag. Ook zou de straling funest zijn voor de voedingsstoffen in het eten.
Maar dit blijkt onzin te zijn. Hoewel het verstandig is om voorzichtig om te gaan met de straling van magnetrons, is er geen reden tot zorg. Uit goed onderhouden magnetrons komt namelijk geen straling. Bovendien zijn er pas gezondheidsrisico’s bij abnormale hoge doses straling.
Het klopt ook niet dat als je je maaltijden in de magnetron bereidt, dit ten koste gaat van de voedingswaarde. Sterker, het tegenovergestelde is waar: de magnetron zorgt zelfs voor een beter behoud van voedingsstoffen dan andere bereidingswijzen. Het hele verhaal lees je hier.
Media overdrijven rol Bud Light-boycot bij miljardenverlies van bierbrouwer
Toen transgender TikTok-influencer Dylan Mulvaney een bierblikje van Bud Light liet zien met haar gezicht erop, zagen conservatieve Amerikanen hun kans om met een boycot van het bier hun boodschap te promoten. Sinds die boycot begon in april beweren nieuwsmedia dat de brouwerij, Anheuser-Busch, daar een miljardenverlies door leed. Dit is deels onwaar.
Het klopt dat na de boycot het marktaandeel van Bud Light in de VS en de beurswaarde van Anheuser-Busch zijn gedaald. De boycot kan die daling hebben beïnvloed, maar andere factoren zoals de afnemende populariteit van bier, inflatie en toegenomen concurrentie speelden ook een rol. Daarnaast vond de grootste daling van de aandelenkoers pas plaats na een dividenduitkering, niet na het begin van de boycot.
De forse media-aandacht voor de gevolgen van de boycot kan ook nog hebben gewerkt als self-fulfilling prophecy en de impact van de boycot zelf hebben versterkt. De verkoopdaling van Bud Light in de VS had minimale invloed op de wereldwijde volumes van het bedrijf. Daarom is de invloed van de boycot op het vermeende miljardenverlies van Anheuser-Busch waarschijnlijk overdreven. Onze complete factcheck lees je hier.
Factchecks van andere media
Minitheater is geen kinderofferplaats
Teatro Donnafugata is een ondergronds theater in een kasteel in Sicilië. De zaal lijkt op een miniatuurversie van een klassiek operagebouw, maar dan met slechts honderd zitplaatsen. Op een paar jaar oude video toont de directeur van het theater een trapluik naar een van de balkons. Die video gaat nu rond op sociale media met de suggestie dat in deze ‘verborgen’ omgeving ‘kinderen worden geofferd door de elites’. Reuters checkte de bewering, en wat daaruit komt zal je niet verbazen.
Kussend koppel in plastic soep blijkt kunst
Op Facebook en Twitter X circuleert een fotoreportage van een aantal Indiase koppels die vrolijk baden in een rivier vol met plastic afval. Uit de commentaren onder de posts blijkt dat sommigen denken dat het echt is, terwijl anderen de invloed van AI vermoeden. Dat laatste is juist, want de beelden zijn computergegenereerd door de kunstenaar Nik Art, die ook reportages creëerde van huisvuilbergen in de straten van Parijs en een ludiek Colombiaans cocaïne-festival. Knack nam contact op met de kunstenaar in een beeldrijke factcheck.
Actieve leefstijl verhoogt de pijngrens
De Belgische Metro schreef naar aanleiding van een Noorse studie in PLOS ONE dat mensen die fysiek actief zijn beter pijn kunnen verdragen. De wetenschappers testten dat via onderdompeling van iemands hand in ijswater, en actieve mensen houden die uitdaging langer vol. Knack klopte aan bij twee experts om te verifiëren in hoeverre die bewering over lichaamsbeweging en pijn opgaat, en komt tot de conclusie dat het waar is. “Beweging helpt bij het verdragen van pijn en kan pijn zelfs tegengaan.”
Eerlijkheidsonderzoeker beticht van data-manipulatie
De vooraanstaande Harvard Business School-hoogleraar Francesca Gino, bekend om haar onderzoek naar eerlijkheid, wordt nu zelf beschuldigd van oneerlijkheid. Haar onderzoek, waaronder een beroemd artikel uit 2012 dat suggereerde dat mensen eerlijker waren als ze bovenaan een document de waarheidsgetrouwheid van hun antwoorden bevestigden, is onder vuur komen te liggen na onthullingen in The Chronicle of Higher Education. Drie gedragswetenschappers hebben op hun DataColada-blog verdere analyses gedeeld die wijzen op mogelijke data-manipulatie. Een medeauteur van Gino, Dan Ariely, werd eerder ook beschuldigd van datafraude. Terwijl Gino op administratief verlof is, onderzoekt Harvard haar andere papers en overweegt deze in te trekken. Gino heeft zelf recent aangekondigd een rechtszaak aan te spannen tegen Harvard en de DataColada-onderzoekers, die volgens haar samenspanden om haar reputatie te beschadigen.
En verder…
Vincenzo La Porta (60) was meer dan tien jaar één van de meest gezochte Italiaanse maffiosi, totdat de politie hem op sociale media spotte tussen feestvierende Napolifans in Korfoe. [The Guardian]
Chatbots en andere toepassingen van AI maken het creëren van desinformatie toegankelijk, goedkoop en geloofwaardig. Het wordt ook eenvoudiger om groepen en zelfs individuen als doelwit te kiezen. [WIRED]
Marianna Spring (27) is sinds 2020 correspondent desinformatie en sociale media bij de BBC, en daardoor favoriet doelwit van trollen, pestkoppen en dreigers. Spring vertelt aan The Times hoe het is om 80 procent van de haat richting de BBC voor je kiezen te krijgen. [Deadline]
UFO’s blijven fascineren, maar alle korrelige foto’s en video’s blijken toch verdomd lastig te verifiëren. The New Yorker bekeek het beeldbewijs en sprak met ingewijden.
De Canadese journalist Davide Mastracci is kritisch over Canadese verslaggeving rond desinformatie; hij signaleert in een omvangrijke opinie gemakzucht en dubbele moraal bijvoorbeeld in de benadering van Russische en Oekraïense propaganda. [The Maple]
EditieNL gaat in een videoreportage in op de complottheorie waarin Nederland wordt bestuurd door een kwaadaardige elite, en spreekt daarvoor onder meer gelovers, politici en AIVD-directeur Akerboom.
Luistertip: Het verhaal van de elfenfoto’s uit Cottingley
In het begin van de vorige eeuw maakten twee meisjes uit het Engelse Cottingley furore met de elfjes die ze fotografeerden in hun achtertuin. Een van degenen die de foto’s promootte als authentieke beelden van bovennatuurlijke wezens was Sir Arthur Conan Doyle, de schepper van Sherlock Holmes. De podcast You’re wrong about vertelt het verhaal.
Sir Arthur Conan Doyle: De elfen komen (Nederlandse vertaling uit 1979 van het boek uit 1922) .
