Week 28 bij Nieuwscheckers: Vrouwen als chef, alcoholmisbruik, pornoverslaving en fake video's uit de Thaise grot
Deze week bij Nieuwscheckers: Pornoverslaving, alcoholmisbruik, vrouwen als baas en fake video's van reddingsactie Thaise grot
Begin deze week bevrijdden duikers de twaalf jonge Thaise voetballers en hun coach uit een grot in Noord-Thailand. Redacteur Fiorella maakte een overzicht van drie video's die veel aandacht kregen op social media, maar bestaan uit oud beeldmateriaal dat van YouTube is gehaald. Eentje werd zelfs meer dan 1,5 miljoen keer bekeken. Lees het artikel hier.
Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en de Radboud Universiteit brachten begin deze week de resultaten naar buiten van hun onderzoek naar opleidingsverschillen in gezondheidsgedrag. Uit het persbericht concludeerden de media dat 'Nederlandse hoogopgeleiden het meest van Europa drinken' en dat hun alcoholconsumptie het hoogst is. Maar dat is helemaal niet onderzocht. Het SCP heeft een fout persbericht verstuurd en vervolgens is de rectificatie niet opgepakt door verschillende redacties. We wijdden er een factcheck aan.
Bij RTL Boulevard beweerde een seksuoloog dat steeds meer jonge jongens verslaafd raken aan porno. Die bewering is niet te bewijzen, ontdekte Fiorella: pornoverslaving is geen erkende psychiatrische diagnose en er bestaan geen cijfers over die een toename aantonen.
Dat was even schrikken. Is Nederland echt zo aartsconservatief dat mannen geen vrouw als baas willen? Dat nieuws werd naar aanleiding van een onderzoek verspreid door PR-bureau Mediatic en verscheen in enkele media. Maar het is onzin, want die conclusie kan je helemaal niet trekken, zo bleek toen we het onderzoek bekeken.
Relaxen op de eerste vakantiedag 'levensgevaarlijk' en afvallen van gin-tonic?
Ook andere media publiceren factchecks. We geven elke week een selectie.
Meteen ontspannen op je eerste vakantiedag is volgens de Belgische arts Luc Swinnen geen goed idee, zegt hij in het tijdschrift Humo. "Het is levensgevaarlijk. Door de plotselinge overgang loop je verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Het Willem Ruis-syndroom heet dit, vernoemd naar de tv-presentator die in 1986 tijdens vakantie aan een hartinfarct overleed." De Volkskrant kon geen studies vinden waaruit blijkt dat het daadwerkelijk levensgevaarlijk is om direct te ontspannen. Experts lichten dat verder toe in de factcheck die je hier kan lezen.
Volgens Gatsby en Happy in shape kan een gin-tonic op z'n tijd geen kwaad, en zou zelfs uit wetenschappelijk onderzoek zijn gebleken dat het helpt bij afvallen. NUcheckt ontdekte dat een van de onderzoeken waar de sites naar verwijzen, helemaal niet bestaat. Bij het andere onderzoek, waaruit zou blijken dat bitter eten en drinken leidt tot een lage inname van calorieën, zetten de geraadpleegde deskundigen hun vraagtekens. NUcheckt oordeelt: onbewezen, en je leest hier waarom.
"Nog nooit waren er zo veel mensen gedwongen op de vlucht", aldus de reclamespot van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR. NRC Checkt nam de cijfers onder de loep en concludeerde dat de uitspraak ongefundeerd is. De reden: in 1945 was een veel groter deel van de wereldbevolking op de vlucht. In de factcheck wordt alles uitgebreid toegelicht, en komt tevens Leo Lucassen, hoogleraar migratiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden, aan het woord.
WhatsApp en andere platforms nemen maatregelen tegen nepnieuwsvanaf nu doorgestuurde berichten
Vier platforms kondigden deze week nieuwe maatregelen aan tegen nepnieuws en andere vormen van misbruik.
WhatsApp gaat vanaf nu doorgestuurde berichten labelen. Dit moet vooral in India vruchten afwerpen, waar doorgestuurde - en onjuiste - waarschuwingen tegen kinderontvoerders een kwestie van leven en dood zijn geworden. Recent werden 15 mensen gedood omdat zij in verband werden gebracht met foto's van kinderrovers die zijn verspreid via WhatsApp. (Lees de indrukwekkende reportage in NRC over de omroeper die kwam waarschuwen voor valse geruchten, maar zelf werd gelyncht.) De hoop is dat mensen bij het zien van het 'doorgestuurd'-label langer nadenken voordat ze het voor waar aannemen.
Twitter heeft 70 miljoen nep-accounts verwijderd. Dat kostte top-twitteraars Katy Perry en Barack Obama elk drie miljoen volgers.
Youtube neemt maatregelen tegen complottheorieën. Wie zoekt naar onderwerpen waarover zulke theorieën de ronde doen (zoals de maanlandingen of geruchtmakende massamoorden op scholen) krijgt voortaan ook links te zien naar betrouwbare informatie. Ook wil Youtube bij brekend nieuws over aanslagen linken naar betrouwbare nieuwsmedia.
Facebook geeft academici toegang tot data om de invloed van het platform op verkiezingen te onderzoeken. Aan de andere kant: Facebook gaat Infowars, dat onder meer onjuiste samenzweringstheorieën heeft verspreid over de moord op de schoolkinderen van Sandy Hook, niet verwijderen.
Factchecken over de grens: Verenigd Koninkrijk en Ierland
Ook in andere landen controleren factcheckers de feiten in het nieuws: op deze wereldkaart staan 149 organisaties. Deze week: Engeland en Ierland.
Full Fact checkt op grote schaal politiek nieuws en ontwikkelt tools voor automatisch factchecken.
Channel4 FactCheck controleert vooral het politieke nieuws.
Behind the Headlines levert de bijsluiters bij het gezondheidsnieuws - wat is dit onderzoek waard, is dit echt een doorbraak, wat moet ik me ervan aantrekken? Verzorgd door de National Health Service.
The Ferret checkt het Schotse nieuws. De beoordelingsschaal loopt van 'True' tot 'FFS'.
FactCheckNI checkt het publieke en politieke debat in Noord-Ierland
TheJournal.ie lanceerde in 2016 een factcheckrubriek in de aanloop naar de Ierse verkiezingen. Veel factchecks van de afgelopen maanden gingen over abortus, naar analeiding van het ierse referendum daarover.
Nieuw bij Nieuwscheckers: tipkanaal op WhatsApp
Naast Facebook, Twitter en Instagram is Nieuwscheckers vanaf nu ook bereikbaar via WhatsApp. Zie of hoor je een bericht dat je niet vertrouwt? Aarzel dan niet om een appje te sturen naar 071-5276551. Wie weet lees je daar binnenkort een factcheck over!
Dat was 'm weer voor deze week. Tot volgende week!
Peter Burger, coördinator
Alexander Pleijter, coördinator
Fiorella Opromolla, redacteur