Week 24 bij Nieuwscheckers:
Deze week bij Nieuwscheckers: een BMW als doodskist en de truc met het plastic flesje
Bovenstaande foto laat volgens een groot aantal nieuwsmedia, waaronder de Daily Mail en The Sun, een begrafenis in Nigeria zien: een schatrijke man begraaft zijn vader in een gloednieuwe BMW. In Nederland bracht onder meer Quote dit als echt nieuws. In werkelijkheid gaat het om opnamen voor een speelfilm: het is een Instagramfoto van de regisseur. Meer in onze factcheck.
In de serie onzinnige waarschuwingen tegen listen van autodieven en overvallers: de truc met het plastic flesje. Criminelen zouden een plastic flesje op je voorwiel leggen als afleidingsmanoeuvre, om bestuurders ertoe te verleiden uit te stappen. Redacteur Nadine Peels kon er geen bewijs voor vinden. Toch is dit bericht op Facebook in een week bijna 15.000 keer gedeeld - kassa!
Wat verdient een loodgieter en is slapen aan de linkerkant van het bed gezonder?
Ook andere media publiceren factchecks. We geven elke week een selectie.
"Een jonge loodgieter verdient meer dan een jonge advocaat", zei Quote-hoofdredacteur Sander Schimmelpenninck in de talkshow Pauw. NRC checkt noemt die uitspraak onwaar. Schimmelpenninck betoogde waarom het volgens hem geen goed idee is om mbo'ers 'studenten' te noemen. Bij inachtneming van de 60-urige werkweek van advocaten, verdient een vakman volgens hem meer. Daarbij stelt hij bovendien dat mbo'ers een grote werkvoorsprong hebben en al ervaren zijn op de leeftijd dat rechtenstudenten net klaar zijn met hun studie. Loodgieters beginnen inderdaad eerder met werken, aldus NRC, maar het salaris van een beginnend advocaat is ongeveer gelijk aan dat van een beginnend loodgieter, en daarom is de uitspraak feitelijk onjuist.
Kan je goed omgaan met stress? Dat zou volgens Cosmopolitan en Gatsby kunnen komen doordat je aan de linkerkant van het bed slaapt. Linksliggers blijven rustiger in crisissituaties. NUcheckt dook in het onderzoek achter de artikelen, en constateerde dat er helemaal niet is gekeken naar hoe goed de proefpersonen omgaan met stress; er is alleen gevraagd of 'linksslapers' dénken dat ze beter met stress kunnen omgaan dan hun partner. De redactie beschouwt de claim dan ook als onbewezen.
Follow-ups: studenten met schurft en tapen tegen hooikoorts
Vorige week schreven veel media over een 'toename van schurftklachten' in studentensteden. Na een gesprek met GGD Hollands Midden concludeerden wij dat die toename niet te checken is, omdat er geen duidelijke cijfers bestaan over het aantal studenten met schurft. De Volkskrant kwam tot dezelfde conclusie en verwijst naar onze factcheck.
Enkele weken geleden checkten we nieuws over medisch tapen tegen hooikoorts kapot. Kinesiotape - ook gebruikt voor de behandeling van sportblessures - zou een kalmerende werking hebben op het allergisch reactiemechanisme. Daar is geen wetenschappelijk onderzoek naar gedaan en experts noemen het onwaarschijnlijk, ontdekte redacteur Fiorella Opromolla. Afgelopen week ontvingen wij een mail van een fysiotherapeut die naar aanleiding van ons bericht een klacht over FysioTape - de webshop waar fysiotherapeuten de tape kunnen bestellen - heeft ingediend bij de Reclame Code Commissie. De fysiotherapeut vindt dat hooikoortspatiënten oneerlijk worden voorgelicht over de werking van de tape. De Reclame Code Commissie heeft de klacht echter afgewezen, omdat zij van mening is dat consumenten niet verkeerd worden geïnformeerd. De hele uitspraak is hier te lezen.
Onderzoek: Nederlanders hebben veel vertrouwen in nieuwsmedia
Nederlanders maken zich in vergelijking met bewoners van andere landen weinig zorgen over nepnieuws en stellen veel vertrouwen in nieuwsmedia. Dat blijkt uit een jaarlijks onderzoek naar nieuwsgebruik en nieuwsmarkten in 37 landen dat deze week verscheen, het Reuters Digital News Report 2018. Tegelijkertijd kwam - voor het eerst - een afzonderlijke Nederlandse editie uit, de Mediamonitor.
Van de ondervraagde Nederlanders vertrouwt 59 procent het nieuws meestal, en 67 procent de nieuwsmedia die ze zelf gebruiken. Alleen de Finnen scoren op beide punten hoger. Ter vergelijking: in Griekenland vertrouwt slechts een kwart het nieuws meestal. Peter Burger leverde commentaar in de Radio1-podcast De Dag.
Op de agenda
Op dinsdag 19 juni wordt voor de achtste keer de Grote Expertisedag Nieuwe Media georganiseerd in Amsterdam. Het evenement zal in het teken staan van waarheid en vertrouwen. Wat kan de vertrouwensband tussen het publiek en de journalistiek vergroten en de afstand verkleinen? Diverse (internationale) sprekers praten je bij over het vinden, checken en verspreiden van nieuws. Ook zijn er dit jaar voor de eerste keer praktische masterclasses. Kaarten zijn hier te bestellen.
Van 20 tot en met 22 juni komen factcheckers uit de hele wereld samen in Rome voor het congres Global Fact. Organisator is het International Fact-Checking Network van onderzoeks- en opleidingsinstituut Poynter, waar ook Nieuwscheckers bij is aangesloten. Peter Burger en Alexander Pleijter doen in de volgende nieuwsbrief verslag vanuit Rome.
Tip ons!
Zie of hoor je een bericht in de media dat je niet vertrouwt? Tip ons via social media of onze website, en wie weet lees je daar binnenkort een factcheck over terug!