Week 21 bij Nieuwscheckers: Is bevroren witbrood nieuw superfood?
Deze week bij Nieuwscheckers: Is bevroren witbrood superfood?
Tarwegras, hennepzaad, gojibessen: we eten met z'n allen heel wat 'superfoods'. Volgens Metronieuws en Men's Health kunnen we bevroren witbrood vanaf nu ook toevoegen aan dat rijtje. Het klonk redacteur Fiorella onwaarschijnlijk in de oren, dus zocht ze het uit. De artikelen bleken gebaseerd te zijn op een onderzoek uit 2008 waaruit niet blijkt dat bevroren witbrood superfood is, of überhaupt 'gezond'. Helaas! Bovendien klopten de genoemde cijfers niet in beide artikelen én beschouwden diverse experts die Fiorella sprak de claim als onwaar. Lees de uitgebreide factcheck hier.
Doden door houtstook en hoofdpijn van streepjesshirts
NRC checkte een uitspraak van Ubel Zuiderveld in een opinieartikel van vorige maand over de gevolgen van houtstook door particulieren. Zuiderveld is journalist en PvdA-raadslid in Winterswijk, en beweerde dat er dagelijks zeven doden vallen in Nederland door houtkachels en openhaarden. De uitspraak was volgens hem gebaseerd op onderzoeken van onder meer de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en het RIVM. NRC concludeerde echter dat de uitspraak ongefundeerd is. Het onderzoek van het RIVM gaat niet over houtstook en dat van de WHO ook over kolen. Bovendien hebben cijfers uit het WHO-rapport betrekking op heel Europa, en zijn die waarschijnlijk onterecht omgerekend naar Nederland.
De meeste mensen houden er wel van om op z'n tijd een streepjesshirt uit de kast te trekken. Maar vrouwenmagazines Glamour en Beau Monde beweren nu dat zulke shirts hoofdpijn kunnen veroorzaken. En die niet alleen, want ook roltrappen en zebrapaden kunnen last geven. Reden voor NUcheckt om te kijken of we die zaken nu moeten vermijden. Wat blijkt? Als je gevoelig bent voor licht, kunnen streepjes inderdaad hoofdpijn veroorzaken. Lichtgevoelige mensen lopen zelfs het risico last te krijgen van streepjesshirts, maar dat is slechts een klein deel van de bevolking. Daarnaast spelen de breedte en kleuren van de strepen ook een rol. De hele factcheck vind je hier.
Nepnieuws in 1900, filterbubbels en ander wetenschappelijk onderzoek
Desinformatie is een onderwerp waar veel onderzoek naar wordt gedaan. We bieden je een greep uit de oogst van deze week.
De inhoud van fake nieuws volgt de nationale nieuwsagenda's: in de VS en Engeland gaat het vooral om politiek-partijdige desinformatie, in Duitsland en Oostenrijk om sensationele verhalen. Dit blijkt uit een vergelijking van factchecks uit deze vier landen. In de Angelsaksische landen zijn politici het voornaamste doelwit, in de Duitstalige zijn dat migranten (Information, Communication & Society; betaalmuur).
Nieuwscheckers' supervisor Peter Burger nam een duik in de digitale archieven van Delpher.nl – twaalf miljoen krantenpagina’s! – op zoek naar het nepnieuws uit de jaren 1850-1950. 'Zeeslangen' en 'komkommernieuws' noemden de journalisten van toen verzonnen berichten. Oorzaak (ook toen al): knip-en plakwerk. Maar zelf gaven journalisten liever de schuld aan hun gewetenloze, commerciële collega's uit Amerika (Volkskunde; kortere versie).
Ook Nieuwscheckers zelf was onderwerp van onderzoek. Het Rathenau Instituut bracht een rapport uit over desinformatie en filterbubbels in Nederland. Conclusie: vergeleken met de VS en andere landen vallen zowel de polarisatie als de hoeveelheid politiek nepnieuws wel mee. Klassieke media staan sterk, maar het is goed om voorbereid te zijn op toekomstige ontwikkelingen. Als voorbeelden van Nederlandse factcheckers noemt het rapport Hoaxmelding en Nieuwscheckers. Wij schreven in 2017 vooral over politiek, gezondheid en criminaliteit.
Don't feed the trolls
Het standaardadvies over trollen is: niet voeren! Maar wat als die trollen onderdeel zijn van een politieke campagne? Dan worden ze toch nieuws? Gebaseerd op interviews met Amerikaanse journalisten stelt media-onderzoekster Whitney Phillips in een uitgebreid rapport richtlijnen op voor de omgang van journalisten met trollen, hate speech en desinformatie. Het rapport kan je hier lezen.
Nieuwscheckers op Instagram
Nieuwscheckers is sinds twee weken actief op Instagram! Wil je dagelijks op de hoogte blijven van onze factchecks en af en toe een kijkje achter de schermen krijgen? Blijf up-to-date en volg ons hier.
Tip ons!
Zie of hoor je een bericht in de media dat je niet vertrouwt? Tip ons via social media of onze website, en wie weet lees je daar binnenkort een factcheck over terug!