We gaan de Europese verkiezingen factchecken!
Missie geslaagd: Nieuwscheckers gaat de Europese verkiezingen factchecken
We waren dolblij deze week toen de teller van onze crowdfunding opeens op 100% stond. Het is ongelofelijk hoeveel mensen een donatie gedaan hebben. Het is ongelofelijk dat ze Nieuwscheckers gezamenlijk tienduizend euro hebben bezorgd.
Het is ook ongelofelijk dat mensen bleven doneren nadat de 100% was bereikt. Blijf dat vooral doen, want hoe meer we binnen krijgen, hoe meer we kunnen factchecken. En bedenk: als jouw organisatie duizend euro doneert, dan komen we op locatie een heuse factcheckworkshop geven. Grijp je kans, nu het nog kan! Doneren kan hier, tot en met dinsdag 2 april.
We gaan nu keihard aan de slag om het factchecken van politici tijdens de campagne voor de Europese verkiezingen voor te bereiden. Prioriteit nummer één is het vinden van een hele goede factchecker die ons team komt versterken. Mocht je iemand kennen, laat het ons vooral weten.
Ollongren had dat miljoen voor een publiekscampagne beter kunnen steken in factcheckers
Je zult hem vast al wel gezien hebben: de campagnevideo van de overheid die burgers waarschuwt voor nepnieuws.
Minister Ollongren gaf er een miljoen euro aan uit. Weggegooid geld voor symboolpolitiek, schreven we deze week in een opiniestuk. Mensen vragen zich vaak zat af of het nieuws klopt dat ze langs zien komen. Dat gaan ze heus niet vaker of beter doen door deze ‘bewustwordingscampagne’.
Het punt is dat mensen geen tijd hebben of nemen om al het nieuws te checken waarvan ze zich afvragen of het écht waar is. En vaak missen ze ook de benodigde kennis en vaardigheden.
We vinden daarom dat die miljoen euro heel wat zinvoller besteed had kunnen worden als we de democratie werkelijk willen beschermen. Hoeveel nepnieuws hadden we met Nieuwscheckers voor dat geld wel niet kunnen factchecken?
Het hele opiniestuk is te lezen in De Hofvijver, de nieuwsbrief van het Montesquieu Instituut.
Hoe een intern EU-memo een ‘geheim plan’ werd
Vorige week stelden Geert Wilders en twee partijgenoten Kamervragen over een gelekt memo van de Europese Commissie: bleek daaruit dat het veelbesproken Migratiepact van Marrakech tóch bindend was voor EU-lidstaten? Nee, luidde het antwoord van staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Harbers: het ging om een interne notitie van een ambtenaar van de juridische dienst, zonder officiële status. Het standpunt van de Europese Commisie blijft dat het Migratiepact de lidstaten geen verplichtingen oplegt.
Factcheckers uit verschillende Europese landen, die samenwerken in FactCheckEU, traceerden de desinformatie rond dit document, die eerst opdook in Hongarije, en zich via rechts-populistische media en politici verspreidde over Europa. Nieuwscheckers leverde ook een bijdrage aan het stuk en vertaalde de factcheck.
Factchecks door andere media
Winnen op z’n Duits
Verdorie! Weer verloor het Nederlands elftal van het Duitse voetbalteam. In de laatste minuut nog wel. Maar ja, dat was te verwachten, want scoren in de laatste minuten is typisch iets voor die Duitsers. Dat hoor je vaak, maar het is niet zo. Want Nederland en Spanje winnen vaker hun wedstrijden op het laatste moment, zo blijkt uit deze factcheck van de Volkskrant.
Afvallen in de zon
Tjonge, wat een lekker lenteweer was het vrijdag. Heerlijk hoe de zon scheen. Het mooie is: die zonneschijn helpt ook nog eens bij de verbranding van vet in je lichaam. Dat zou volgens een bericht van 100% NL Magazine blijken uit wetenschappelijke onderzoek. Dat is nogal een vrije interpretatie van het onderzoek en de kans is volgens een deskundige juist groter dat je minder vet verbrandt als de zon schijnt, zo valt te lezen in de factcheck van NUcheckt.
De lengte van orgasmes
Volgens een columnist van Trouw duurt het orgasme van een vrouw langer dan dat van de man; 20 seconden versus 6 seconden. Het zou blijken uit een wetenschappelijk onderzoek. Gek genoeg is de lengte van het mannelijk orgasme in het betreffende onderzoek helemaal niet gemeten. Bovendien deden maar 28 vrouwen mee aan het onderzoek. Verder zijn er grote verschillen tussen individuen. De claim van de Trouw is dus onwaar, concludeert NRC Checkt.
Onderzoek: Ebolageruchten, expert-quotes, aprilgrappen
Geruchten en wantrouwen bemoeilijken de bestrijding van de ebola-epidemie in Kongo, waar sinds vorig jaar bijna 500 mensen overleden aan de ziekte. Een flink deel van de bevolking vertrouwt plaatselijke bestuurders niet en gelooft in valse informatie. Dit blijkt uit een enquête onder een kleine duizend willekeurig gekozen inwoners in het getroffen gebied. Een kwart van hen geloofde niet dat er een epidemie heerste, een derde was ervan overtuigd dat de autoriteiten de epidemie hadden veroorzaakt om er financieel beter van te worden. De studie verscheen deze week in The Lancet.
Journalisten die over wetenschap schrijven, krijgen vaak de raad niet op één bron af te gaan, zeker niet als dat de auteur van de besproken studie is, maar ook onafhankelijke deskundigen te raadplegen. Maar dat doen ze zelden. Francien Bossema deed met Britse en Leidse collega's (onder wie Peter Burger) onderzoek naar gezondheidsnieuws uit het Verenigd Koninkrijk en Nederland door het brongebruik in een kleine 500 persberichten en zo'n 850 nieuwsberichten te analyseren. Slechts 7,5 procent van de Britse en 7 procent van de Nederlandse nieuwsberichten bevatte een quote van een onafhankelijke deskundige. En die berichten bleken inderdaad minder vaak het nieuws te overdrijven. Het artikel is een vervolg op eerdere studies van dezelfde onderzoekers, waaruit bleek dat overdrijving in gezondheidsnieuws vaak begint in de persberichten van wetenschappelijke instituten. (Wellcome Open Research)
Voor een journalist, en eigenlijk voor iedere nieuwsconsument en socialemediagebruiker is het iedere dag 1 april: zorg dat je er niet intrapt! Volgens twee Britse onderzoekers van de universiteit van Lancaster kan de computer daarbij helpen: door 500 aprilgrappen taalkundig en stilistisch te analyseren en met de uitkomst een computerprogramma te trainen, maakten ze een automatische fake-newsdetector. Vergeleken met gewoon nieuws bleken aprilgrappen onder andere langere zinnen te bevatten, meer unieke woorden, minder eigennamen en meer 'ik' en 'wij'. De studie verschijnt binnenkort, maar wordt uitgebreid beschreven in dit persbericht. (Via de uitstekende nieuwsbrief van Nieman Lab over fake news en mediawijsheid)
Wittebusjesgeruchten leiden tot geweld in Frankrijk
We kennen de verhalen uit het verre Azië: geruchten op sociale media over individuen of bevolkingsgroepen die leiden tot lynchpartijen. Maar deze week gebeurde het in Frankrijk. Een video deed de ronde waarin een man zegt: “Pas goed op uw familie. Zigeuners in witte busjes ontvoeren hier kinderen, om ze te prostitueren en hun organen te verhandelen." Bewijs dat dit gebeurt is er volgens de politie niet.
Maar de video leidde wel tot een klopjacht op Roma. Op zondagnacht kwamen tientallen mannen naar een Romakamp, bewapend met stenen en messen. Ze schreeuwden, gooiden stenen naar de bewoners en goten benzine over auto’s. De Volkskrant schreef een uitgebreide reportage over de gebeurtenissen.
Dergelijke geruchten duiken ook regelmatig in Nederland op (in februari nog in Breda), maar hebben hier nooit tot geweld geleid. Wel tot onrust op scholen en tot bedreigingen en valse beschuldigingen.
En verder...
Facebook gaat scherper toezien op misbruik van politieke advertenties rond de Europese verkiezingen. Het wordt bijvoorbeeld verboden advertenties te plaatsen in een andere lidstaat. Ook komt er een openbaar advertentie-archief, dat ook de uitgaven per advertentie zal vermelden. (de Volkskrant)
Voor zijn programma Eus in Medialand bezocht schrijver en tv-maker Özcan Akyol ook Nieuwscheckers. Wij waren afgelopen dinsdag te zien in de aflevering De Waarheid, samen met ufospotters en complotdenkers.
Google introduceert een zoekmachine voor factchecks: Fact Check Explorer.
Welke politici die kandidaat zijn voor het Europarlement committeren zich aan de waarheid? Voormalig Deens premier en NATO-hoofd Anders Fogh Rasmussen nodigt ze allemaal uit een verklaring te ondertekenen dat ze geen desinformatie zullen verspreiden.
Om een bedrijventerrein te promoten, verzonnen ambtenaren en ondernemers uit Deventer een aprilgrap. De Chinese Ying Group zou er en ondergronds distributiecentrum laten aanleggen dat zeppelins ging inzetten als transportmiddel. (De Stentor)
Komende maandag wordt in Europa een wet ingevoerd die schoolkinderen verplicht een examen over nepnieuws te doen. Zakken ze, dan krijgen ze geen toegang meer tot internet, aldus Lian Peer in Kidsweek.
Wij gaan ons nu klaar maken voor het factchecken van de verkiezingen voor het Europees parlement. Wil je nog een steentje bijdragen? Doneren kan nog tot en met dinsdag 2 april. Je kan er nog een factcheckworkshop aan over houden! Check het hier.
Goed weekend en tot volgende week!
Peter Burger & Alexander Pleijter van Nieuwscheckers