Waarschuwingslabels op sociale media
Waarschuwingslabels op sociale media
Tijdens de campagne voor de Amerikaanse presidentsverkiezing baarde Twitter opzien door tweets van Donald Trump te voorzien van labels die waarschuwden dat zijn beweringen niet klopten. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken vindt dat het labelen van tweets in Nederland ook mogelijk moet zijn. Dat zei ze in het tv-programma WNL op Zondag:
“Als er op social media filmpjes of advertenties verschijnen over iets wat echt niet waar is, bijvoorbeeld over de verkiezingsuitslag, dan lijkt het me verstandig dat die platforms daarvoor waarschuwen.”
De minister roept socialemediabedrijven dan ook op hun verantwoordelijkheid te nemen.
Eerder hekelde Barack Obama in The Atlantic het feit dat de grote socialemediabedrijven zich te makkelijk hebben verscholen achter het argument dat ze een platform zijn:
"The degree to which these companies are insisting that they are more like a phone company than they are like The Atlantic, I do not think is tenable. They are making editorial choices, whether they’ve buried them in algorithms or not."
Sociale media als vrijplaatsen voor informatie, waar geen onderscheid gemaakt wordt tussen wat waar en onwaar is, zijn volgens Obama een bedreiging voor de democratie:
"If we do not have the capacity to distinguish what’s true from what’s false, then by definition the marketplace of ideas doesn’t work. And by definition our democracy doesn’t work."
Het plaatsen van waarschuwingslabels over het waarheidsgehalte van posts op sociale media is nuttig, omdat mensen zo kunnen bekijken hoeveel waarde ze moeten hechten aan beweringen op sociale media. Het is wel de vraag hoe veel effect die labels hebben. Facebook plaatste labels onder posts waarin Trump onwaarheden debiteerde over de presidentsverkiezing. Dit bleek volgens onderzoek van Buzzfeed nauwelijk effect te hebben op het delen en liken van deze Facebookpostst: de labels zorgden voor een daling van slechts 8% procent.
Factchecks van andere media
Vals nieuws over ziek kind door coronavaccin
Duizenden keren deelden mensen op Facebook een artikel waarin staat dat een Noors kind van zes jaar ziek is geworden door een coronavaccin. In dit artikel staat een video waarin het kind te zien is. Maar de video blijkt al zeven jaar oud te zijn, dus het meisje in de video kan geen coronavaccin hebben gekregen. Bovendien wordt op dit moment helemaal geen coronavaccinonderzoek gedaan bij hele jonge kinderen, aldus NUcheckt.
'Black Friday' komt niet uit slavenhandel
Volgens berichten op Facebook is de naam van 'Black Friday', de dag die traditioneel na Thanksgiving volgt, afkomstig uit de slavenhandel. De naam zou verwijzen naar de zesde dag van de beurs (vrijdag), waarop slaven zouden worden verkocht met kortingen om de economie te stimuleren. Volgens historische bronnen verwijst het eerste gebruik van de term niet naar de slavenhandel, maar naar een beurscrash van de Amerikaanse goudmarkt in 1869. Een andere theorie is een verwijzing uit 1961, toen politieagenten uit Philadelphia verwezen naar de grote shoppersgolf die plaatsvond de twee dagen na Thanksgiving. Voor de theorie dat kortingen op slaven werden gegeven op de dag na Thanksgiving, is geen betrouwbaar bewijs te vinden, zo stelt DPA Factchecking.
Zwitserland keurt vaccins van Pfizer en andere bedrijven niet af
Volgens een veel gedeeld bericht op Facebook heeft Zwitserland coronavaccins van Pfizer, Moderna en AstraZeneca afgekeurd. Dat klopt niet, Zwitserland is nog bezig met de beoordeling. Het land heeft in afwachting van definitieve goedkeuring al miljoenen doses besteld. (AFP Factcheck)
Geen link tussen laboratorium Wuhan, GSK en andere organisaties
Een bericht dat meer dan duizenden keren in meerdere talen gedeeld werd op Facebook legt een reeks van verbanden tussen een laboratorium in Wuhan, het Britse farmaceutische bedrijf GlaxoSmithKline (GSK), Bill Gates en tal van andere organisaties. Vrijwel elke schakel in deze keten bevat foutieve informatie.
Zowel het laboratorium als vaccinbedrijf Pfizer zouden volgens het bericht eigendom zijn van GSK. In werkelijkheid is het laboratorium in Wuhan eigendom van de Chinese overheid en heeft het geen enkele relatie met GSK. Ook Pfizer is geen eigendom van GSK. De Capital Group Companies Inc. waartoe GSK behoort, bezit amper 0,66% van de Pfizer-aandelen. Wel kondigden Pfizer en GSK vorig jaar aan om samen een bedrijf op te richten dat zich richt op consumentengezondheidszorg, maar van een fusie tussen Pfizer en GSK is geen sprake.
Aan het einde van de ketting wordt Bill Gates genoemd als "toevallige aandeelhouder van Pfizer" en eerste sponsor van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Pfizer ontving een som geld van de Bill & Melinda Gates Foundation, maar dit was voor het verspreiden van het anticonceptiemiddel Sayana in ontwikkelingslanden. Bill Gates komt niet voor in de lijst van grootste aandeelhouders van Pfizer. Tot slot is Bill Gates ook niet de eerste sponsor van de WHO, dat is de Duitse overheid. De hele ketting van verbanden is gecheckt door AFP Factchecken DPA Factchecking.
Nee, vrouw krijgt geen elektroshocks 'omdat ze geen mondmasker draagt'
Op Instagram en Facebook circuleert een video van Spaanse politieagenten die een vrouw elektroshocks geven met een stroomstootwapen. Ze zouden dit doen omdat ze geen mondmasker droeg. In werkelijkheid gaat het over een uit de hand gelopen arrestatie van iemand met psychische problemen, zo stelde Knack vast.
Pro-Indiaas netwerk is toppunt van nep
Valse accounts op sociale media en verzonnen berichten: niets nieuws onder de zon. Vervalste documenten: hebben we vaker gezien. Maar de operatie die EU Disinfolab deze week onthulde, deed dat allemaal en meer. Een netwerk van schimmige NGO's en denktanks lobbyde bij de VN in Genève en bij de EU in Brussel voor India en tegen Pakistan. De mensen erachter lieten overleden personen deelnemen aan bijeenkomsten, gebruikten briefpapier van het Europees Parlement, organiseerden demonstraties in New York en registreerden bedrijven in Canada. Maar liefst 450 nieuwssites werden opgezet om de berichten te verspreiden in bijna 100 landen. Het rapport leest als een handleiding voor moderne propaganda.
En verder...
Het OMT spreekt zorgen uit over valse berichten over COVID-19, zoals dat het coronavirus helemaal niet bestaat, en vraagt ook politici zich hiertegen uit te spreken.
Grote beroering in Weteringbrug deze week, toen een bericht in Whatsapp-groepen rondging over de komst van een asielzoekerscentrum naar het dorp. Het bericht leek afkomstig van Haarlemmermeerdagblad, maar niets was minder waar: het bericht was vervalst.
Hoe een foto van afschrikwekkende blaren op de de voeten van een Amerikaanse vrouw op sociale media uitgroeide tot een spontane misinformatiecampagne tegen een coronavacin. (BBC)
De Chinese overheid propageert nu de theorie dat het coronavirus niet uit China, maar uit Italië afkomstig is. (New York Times)
Trump beweerde van alles en nog wat over fraude tijdens de presidentsverkiezing. Washington Post heeft ze allemaal op een rij gezet en legt ook nog eens voor elke bewering uit wat er waarom niet klopt.
YouTube heeft sinds afgelopen woensdag als beleid om alle nieuwe video's te verwijderen waarin beweerd wordt dat er sprake was van grootschalige fraude tijdens de presidentsverkiezing. (New York Times)
Luistertip: Hoofdredacteuren Joost Oranje van Nieuwsuur en René van Brakel van EenVandaag vertellen in radioprogramma Kunststof hoe ze omgaan met de opmars van nepnieuws, sociale media en technologieën die deepfakes mogelijk maken. "Ik denk dat wij als journalistiek ook hand in eigen boezem moeten steken. De kracht van sociale media en de groei van sociale mediakanalen hebben ons een beetje overspoeld."
Dat was de Nieuwscheckersnieuwsbrief van deze week.
Goed weekend!
Alexander Pleijter, Peter Burger & Jord van Beek