Video overdrijft protest tegen verkiezingsuitslag Brazilië
Beelden mensenmassa in Brazilië gemaakt in 2021
Straten vol mensen, een zee van Braziliaanse vlaggen en oorverdovend gejuich. Volgens een virale tweet zou de hoofdstad Brasilia worden overspoeld door demonstranten die zich uitspreken tegen de recente verkiezingsuitslag. De twitteraar beweert dat beelden van de mensenmassa op zaterdag 12 november zijn vastgelegd. Dat is onzin: de video is oud en werd gemaakt tijdens een Bolsonaro-manifestatie op 7 september 2021. Er waren wel demonstraties als gevolg van de verkiezingen, maar deze waren duidelijk kleinschaliger. Lees de hele check op Nieuwscheckers.nl.
Lessen uit de VVOJ Masterclass
Donderdag organiseerde de VVOJ in Leiden een masterclass Visual Search and Verification met ervaren journalisten Dalton Bennet en Atthar Mirza (Washington Post) en zoekexpert Henk van Ess. De aanwezigen kregen een wagonlading aan interessante voorbeelden, oefeningen, software, apps en tricks. Nieuwscheckers was erbij. De komende edities zullen we een aantal van deze handige tools en strategieën delen, zoals het maken van panoramafoto’s uit schokkerig videobeeld en het gebruik van een aantal tools voor geolocatie.
Om te beginnen een zoektip via Henk van Ess om de filtering van Google-resultaten op taal en geolocatie te omzeilen. Google weet namelijk waar je woont, zoek maar met “where am I”. De site Imageatlas laat mooi zien hoe je locatie de zoekresultaten beïnvloedt: Dutch baby is een pannekoek én een Hollands kind. Je kunt natuurlijk met een VPN verbinding doen alsof je computer ergens anders staat, maar met Valentin.app kan het ook. Je kunt op de site locatie en taal instellen. Wie bijvoorbeeld meer wil weten over lokaal nieuws rond recente protesten in de Braziliaanse hoofdstad Brasilia, kiest als taal Brazil - Português en locatie Brasilia. Met de zoekstring “bolsonaro protesto eleições” krijg je een veel scherpere blik op de lokale nieuws.
Factchecks van andere media
Nancy Pelosi is niet opgepakt na de overval op haar eigen huis
Volgens socialemediagebruikers zou de Amerikaanse parlementsvoorzitter Nancy Pelosi gearresteerd zijn. De arrestatie wordt in verband gebracht met de overval op haar eigen huis. Een video waarin ze onder begeleiding naar een auto wordt gebracht, zou dat moeten bewijzen. Knack toont aan dat we in de video niets anders zien dan Pelosi’s gebruikelijke beveiligingsmaatregelen.
Klaus Schwab geen deelnemer van G20-top
Klaus Schwab, oprichter en directeur van het World Economic Forum, zou volgens een Facebookgebruiker deel hebben genomen aan de G20-top op Bali. Hoewel de top exclusief door wereldleiders wordt bezocht zou een foto aantonen dat Schwab de bijeenkomst ook mocht bijwonen. In werkelijkheid werd deze foto genomen tijdens een galadiner van de "ASEAN-summit": een bijeenkomst georganiseerd door de ASEAN-lidstaten. Schwab was overigens enkele dagen later wel op Bali voor een zakelijke bijeenkomst die onderdeel is van de G20. [DPA]
Nederlandse politie verspreidde geen reclame van complotdenker Icke
Een foto van een Nederlandse politiewagen met reclame voor David Icke op de trekhaak zorgde voor enige verwarring op sociale media. Volgens sommigen zou de afbeelding bewijs zijn dat de politie reclame maakt voor de bekende complottheorist. Een korte factcheck toont aan dat de politie een reclamebord in beslag had genomen en naar een andere locatie vervoerde. [DPA]
En verder...
De Tweede Kamer wil een gedeeltelijk verbod op deepfake-technologie. Tech-journalist Laurens Verhagen wijst op de problemen van nieuwe wetgeving. Zo kan misbruik volgens het huidige strafrecht al voldoende worden aangepakt en is handhaving onbegonnen werk. [RTL] [VillaMedia]
In de aanloop naar het WK-voetbal in Qatar duiken er steeds meer beelden van supporters op die zouden zijn omgekocht om aanwezig te zijn. De organisatie bestempelt deze beschuldiging als nepnieuws. Ze geven wel toe social media influencers te hebben betaald. [AD] [VRT]
Recent onderzoek benadrukt de voordelen van critical ignorance, ofwel de vaardigheid om foutieve informatie te negeren. Door efficienter te selecteren, voorkomen we dat we kopje onder gaan in de alsmaar groeiende informatiestroom. [NiemanLab]
De Amerikaanse tussentijdse verkiezingen zouden naar verwachting geteisterd worden door fraudeurs. Toch wisten de aanhangers van Trump niet grootschalig chaos aan te richten. [NPR]
In 29 Amerikaanse staten kunnen verkiezingskandidaten ongecontroleerd uitspraken doen. Dit komt door een tekort aan lokale factcheckers. In de staten waar factcheckers wel actief zijn, is de informatiestroom niet bij te benen. [Reporterslab]
De tweede grote techwet van de EU, de Digital Services Act, is sinds woensdag van kracht. De wet moet er onder andere voor zorgen dat inwoners van de EU online beter beschermd zijn. [NU]
Start-up Factinsect ontwikkelde software waarmee in enkele seconden de geloofwaardigheid van nieuws kan worden vastgesteld. De oprichters hopen hiermee factchecken efficiënter maar ook nauwkeuriger en transparanter te maken. [Innovation Origins]
Luistertip: Scamfestivals
Ze duiken overal op: filmfestivals waar jonge regisseurs zich voor aanmelden om vervolgens voor een dichte deur te komen staan. In de VPRO podcastserie Op de vijfde rij duikt host Cesar Majorana in de wereld van 'scamfestivals'. In ruil voor tientallen euro's melden hoopvolle filmmakers zich online aan voor prijzen. Bij sommige festivals krijgen ze hier een nietszeggende prijs in de vorm van een A4tje voor terug. Andere evenementen, zoals het dubieuze Amsterdam International Film Festival, vinden helemaal niet plaats. Samen met filmmakers en liefhebbers zoekt Cesar uit hoe dit kan gebeuren en hoe je er achter kan komen welke festivals nog wél te vertrouwen zijn. Luister alle afleveringen hier!
Agenda
November
21 - Een pandemie van desinformatie in Spui 25, Amsterdam. Met een divers panel van wetenschappers, advocaten en internetpioniers.
23 – VPRO Tegenlicht Meet Up over ‘Fake News’ met Rudy Bouma, Alexander Pleijter en Jaap Tielbeke.
Tot volgende week,
Alexander, Peter, Michelle, Arno, Leon en Maaike