Turkse oppositie belooft meer persvrijheid
Turkse oppositie belooft meer persvrijheid
Aanstaande zondag mag Turkije naar de stembus om een president te kiezen. Na 20 jaar alleenheerschappij van president Erdogan bestaat er een reële kans dat het land nieuw leiderschap zal zien. Oppositiekandidaat Kemal Kiliçdaroglu belooft een einde aan het presidentiële systeem en meer persvrijheid. De propaganda en onderdrukking door het autoritaire regime maken het geen gemakkelijke strijd. In deze nieuwsbrief duiken we in de details van de Turkse verkiezingen en leggen we uit hoe factchecks het vertrouwen in verkiezingen kunnen vergroten.
Een einde aan 20 jaar Erdogan? Turkije trekt naar de stembus
Het worden de belangrijkste verkiezingen in de geschiedenis van de Turkse republiek, vertelt Turkije-correspondent Rob Vreeken aan zijn collega’s van De Volkskrant. Tijdens de presidentsverkiezingen, die aanstaande zondag worden gehouden, staat volgens Vreeken de democratie van het land op het spel. Oppositiekandidaat Kemal Kiliçdaroglu maakt mogelijk een einde aan 20 jaar Erdogan, maar zijn campagne moet slalommen om propaganda en nepnieuws. [RTL]
Het bewind van president Erdogan wordt namelijk gekenmerkt door onderdrukking van elke tegenstem. De Turkse pers heeft weinig vrijheid en de belangrijkste media van het land zijn in handen van vrienden van de president. Daarnaast introduceerde het Turkse parlement in oktober 2022 nog een controversiële wet die de verspreiding van desinformatie criminaliseert. Critici uitten destijds in NRC zorgen over het gevaar voor vrije meningsuiting. Erdogan leek zich met deze wet voor te bereiden op de verkiezingen van dit weekend.
De wet tegen desinformatie maakt het voor de oppositie nog moeilijker om campagne te voeren. In de nationale media komt de Kiliçdaroglu nauwelijks aan het woord. Toch weet de oppositie een groot deel van het land achter zich te scharen. De peilingen voorspellen een nek-aan-nekrace. De oppositie legt de meeste meters af door op sociale media campagne te voeren: voor veel Turken het laatste toevluchtsoord voor vrij debat. Ook trok Kiliçdaroglu de afgelopen weken veel de straat op.
Als Erdogan de overwinning toch weet binnen te slepen, zal Turkije volgens critici wellicht een ware dictatuur worden. Kiliçdaroglu belooft na zijn overwinning het presidentiële systeem juist af te schaffen en persvrijheid te verbeteren. Het nog maar de vraag of de verkiezingen eerlijk zullen verlopen en of de oppositie een gevangenisstraf boven het hoofd hangt bij eventueel verlies [NRC Vandaag].
Factchecks van andere media
VN-initiatief tegen misinformatie aangehaald om nepnieuws te verspreiden
Na de uitbraak van de corona pandemie in 2020 introduceerde de VN een initiatief om misinformatie te bestrijden. Zogenaamde ‘informatievrijwilligers’ konden zich online aanmelden als factcheckers. Ironisch gezien stelt dpa dat dit initiatief op social media wordt gebruikt om nepnieuws te verspreiden. Facebookgebruikers draaien het verhaal volledig om: de VN wordt het World Economic Forum (WEF), ‘informatievrijwilligers’ worden ‘informatiestrijders’ en in plaats van misinformatie bestrijden zou het initiatief de controle over het internet willen grijpen. Deze valse beweringen bouwen voort op de overkoepelende complottheorie ‘The Great Reset’ waarin het WEF een hoofdrol heeft.
George Soros niet vervolgd door de Hongaarse staat
De Hongaars-Amerikaanse zakenman George Soros zou volgens de Nederlandse blog Frontnieuws medeplichtig zijn geweest aan de moord op Joodse Hongaren in Boedapest. De Hongaarse media en overheid bestempelen deze bewering als onjuist. Er is geen bewijs voor het verhaal en Hongarije bereidt geen vervolging voor. Factcheck Vlaanderen voegt hieraan toe dat Soros zelf Jood is en tijdens de Tweede Wereldoorlog enkele weken onderdook.
Muggen hebben het niet gemunt op piekeraars
Starend naar het plafond telt de chronische piekeraar elke avond tevergeefs schaapjes. Verdwaald in het land van onzekerheden heeft de piekeraar niet door dat hij lek wordt geprikt door hongerige muggen. Logisch, beweert holistisch huisarts Jutta Borms, want angstige mensen zouden vaker het doelwit zijn van muggen. Dit is een fabeltje, vertellen experts aan Knack. Muggen worden vooral aangetrokken door CO2 en lichaamsgeur. Angst of stress spelen geen rol. Daar hoeft de piekeraar gelukkig niet meer van wakker te liggen.
Onderzoek: Factchecks vergroten vertrouwen in verkiezingen
Donald Trump was deze week weer in het nieuws. Niet alleen werd hij dinsdag veroordeeld voor seksueel misbruik en smaad, ook zorgde hij afgelopen woensdag voor ophef tijdens een live-interview dat werd uitgezonden door CNN. Hij herhaalde daar weer allerlei onjuiste en misleidende uitspraken over de presidentsverkiezing in 2021, die hij verloor van de huidige president Joe Biden.
Onder meer CNN en The New York Times factcheckten beweringen die Trump tijdens het interview deed. Maar heeft dat eigenlijk wel zin? Zorgen zulke factchecks die de aantijgingen van Trump weerleggen, voor vertrouwen in het kiesstelsel? Of wakkeren ze het wantrouwen alleen maar aan? Je raadt het al, hier is onderzoek naar gedaan.
In een experiment kreeg een groep Amerikanen een zestal factchecks van Politifact voorgeschoteld, waarin enkele van Trumps onjuiste beweringen over verkiezingsfraude werden weerlegd. Een andere groep kreeg deze factchecks niet te zien. Vervolgens kregen beide groepen een aantal vragen over hun vertrouwen in het kiesstelsel, bijvoorbeeld of ze erop vertrouwden dat alle stemmen eerlijk geteld zouden worden.
Wat bleek? De mensen die de factchecks hadden gezien, waren positiever over een eerlijk verloop van de verkiezingen. Behalve dan dat dit niet gold voor Republikeinse kiezers; op hen hadden de factchecks geen effect.
Het goede nieuws is dat de Republikeinse stemmers ook niet mínder vertrouwen kregen in de verkiezingen na het zien van de factchecks. Dit is opnieuw een aanwijzing dat factchecks niet zorgen voor een ‘backfire effect’ (dit is het idee dat factchecks een tegenovergesteld effect kunnen hebben dan ze beogen).
En verder…
De betrouwbaarheid van wetenschappelijke publicaties inschatten blijft een vak apart. Factcheck Vlaanderen zette zeven tips voor de beoordeling van academische papers op een rij.
De Deense publieke omroep heeft meerdere Russische nep-protesten ontdekt. De Russische overheid organiseert de protesten onder andere in Nederland. [NOS]
De Chinese politie heeft een man opgepakt die ChatGPT zou hebben gebruikt om nepnieuws te genereren over een treinongeluk. Het is de eerste keer dat iemand wordt gearresteerd voor het gebruik van ChatGPT in China. [Business Insider]
De Volkskrant zette uiteen welke veranderingen AI zal teweegbrengen in de journalistiek en schreef onder andere over een factcheckende ChatGPT. Nieuwschecker Arno stelde eerder dit jaar dat dat (nog) niet bijster goed werkt.
Deepfakevideo's worden nu ook ingezet door oplichters die mensen geld afhandig willen maken. [EenVandaag]
Als reactie op de recente explosie van AI-afbeeldingen op het internet introduceert Google een nieuwe tool waarmee AI-beelden geïdentificeerd kunnen worden bij onder andere zoekopdrachten. [TechCrunch]
Een Instagrampost over een afgestane baby van zeven maanden oud in Lelystad had nooit gepubliceerd mogen worden. De politie gaat nu door het stof. ,,Er staan dingen in die niet kloppen, feitelijke onjuistheden.” [AD]
In een NRC-interview uit de Filippijnse journalist Maria Ressa, die in 2021 de Nobelprijs voor de Vrede kreeg, kritiek op de grote technologiebedrijven: "Ze pakten zo veel geld als ze konden, maar namen niet de verantwoordelijkheid om het publiek te beschermen tegen desinformatie."
Luistertip: Het Misdaadbureau
Neonazi's vierden de verjaardag van Hitler met een Heil-Hitler-taart. Journalist Sjors van Beek deed voor De Limburger onderzoek naar deze groepen in Limburg. In de podcast Het Misdaadbureau vertelt hij hoe ze dwepen met Hitler en antisemitische complottheorieën aanhangen. Volgens Jelle van Buuren (Universiteit Leiden), gespecialiseerd in complotdenken, komt antisemitisme vaak terug in complottheorieën: "Antisemitisme lijkt soms wel de oudste complottheorie te zijn die er is."
Kijktip - Webinar Making Fact-Checks Work
Hoe maak je een factcheck zo effectief mogelijk? En wat is het verschil tussen de wetenschap en de praktijk als het gaat om factchecken? Op 20 april organiseerde Benedmo de webinar 'Making Fact-Checks Work', over de effectiviteit van factchecks. Heb je het evenement gemist? Geen zorgen de opname is hier terug te kijken:
Agenda
Mei
24 - KIM forum organiseert een voorjaarsbijeenkomst voor reflectie op journalistiek. Aan de hand van de vraag ‘wat voor journalistiek heeft onze tijd nodig?’ organiseert KIM een lezing door de schrijver van Journalistiek in tijden van fake news, Luc Pauwels, met aansluitend een panelgesprek waaraan Margo Smit, Marieke Kuyper, Freek Staps en Luc Pauwels deelnemen. Aanmelden (graag voor 17 mei.) kan hier!