Spotify onder vuur
Veel misinformatie over truckersprotest Canada
In Canada is een groot protest aan de gang tegen de huidige coronamaatregelen. Een stoet vrachtwagens en personenauto’s trok onder de naam ‘Freedom convoy 2022’ naar de hoofdstad Ottawa, waar zij op zaterdag 29 januari aankwamen. De organisatie beweerde dat het zou gaan om 50.000 vrachtwagens, die gezamenlijk voor 70 km file zouden zorgen. NU.nl en Knack onderzochten de bewering over het aantal voertuigen. Zij concludeerden dat de cijfers waarschijnlijk erg overdreven zijn. De Canadese politie spreekt van honderden tot duizenden voertuigen, maar niet van tienduizenden. Er waren naar schatting op 31 januari ongeveer 8000 demonstranten in Ottawa.
Op sociale media worden veel foto's en video's van het protest gedeeld, maar dpa-factchecking en Knack vonden daartussen ook een aantal misleidende beelden die niets met het huidige protest in Canada te maken hebben. Zo gaan er foto’s rond van een vrachtwagenshow in 2020 bij een wegrestaurant en van een protest in Moskou in 1991. Verder zouden video’s uit Duitsland en Italië aantonen dat er in Europa nu ook grote hoeveelheden trucks op weg zijn als antwoord op het Canadese protest. Deze video’s zijn echter misleidend: de beelden uit Duitsland gaan over een protest tegen landbouwregels en niet tegen coronamaatregelen en de beelden uit Italië betreffen vrachtwagens die op weg zijn naar een feest.
Spotify neemt maatregelen na Neil Youngs boycot
Na het nieuws dat Neil Young zijn muziek van Spotify had laten verwijderen uit protest tegen podcasts met misleidende informatie over vaccins, verscheen op sociale media ironisch genoeg ook onjuiste informatie over andere artiesten die het voorbeeld van Young zouden volgen. Genoemd werden onder meer Willie Nelson, Bruce Springsteen, Barbra Streisand, Queen, Paul McCartney, The Rolling Stones, Dave Grohl en Pearl Jam. Factcheckers stelden al snel vast dat daar geen enkel bewijs voor is (onder meer AFP, LeadStories, Politifact, Knack).
Wat wel klopt, is dat Spotify in actie is gekomen na de commotie die ontstond nadat Neil Young zijn muziek liet weghalen. De meest in het oog springende maatregel is dat het audioplatform podcasts over corona gaat voorzien van labels die doorverwijzen naar een pagina met links naar actuele gegevens en betrouwbare podcasts over corona.
Ook kondigde Spotify aan de huisregels van het platform nadrukkelijker onder de aandacht te brengen van podcastmakers. Om die te overtreden moet je het overigens wel behoorlijk bont maken, zoals ontkennen dat ziektes als aids, corona of kanker bestaan, promoten dat deze ziektes onderdeel zijn van een vooropgezet plan, dat vaccins zijn ontwikkeld om mensen te doden, of het drinken van bleekwater adviseren als geneesmiddel.
Woordvoerder Jen Psaki van het Witte Huis zei tijdens een persmoment dat Spotify hiermee een goede eerste stap heeft gezet, maar dat het nog niet genoeg is.
De wetenschappelijke podcast Science Vs kondigde aan Joe Rogan en andere podcasts op Spotify te gaan factchecken om onwaarheden te weerleggen. De makers van de podcast vinden dat de streamingdienst te weinig doet om de verspreiding van onjuiste informatie te voorkomen.
Nog even over de betwiste grafiek van minister Kuipers
In de nieuwsbrief van vorige week schreven we over de visualisatie die minister Kuipers liet zien tijdens zijn tweede coronapersconferentie, om aan te tonen dat mensen met een boosterprik veel minder risico lopen om met corona in het ziekenhuis te belanden. We schreven dat de visualisatie niet klopte, omdat zo'n vijf procent van de coronapatiënten in het ziekenhuis is geboosterd en de visualisatie dus vijf groene poppetjes moeten tonen in plaats van anderhalve.
Wat we per abuis niet noemden, maar wel duidelijk is te zien in de visualisatie: het aandeel mensen zonder (volledige) vaccinatie dat met corona in het ziekenhuis ligt, is een stuk hoger dan Kuipers liet zien. Wat onderstreept dat niet (volledig) gevaccineerden een veel grotere kans hebben om met een coronabesmetting in het ziekenhuis te belanden.
Factchecks Nieuwscheckers
In Nederland is benzine het duurst van alle landen, maar in Hong Kong is de prijs nog hoger
Nederlanders zouden volgens Barry Madlener van de PVV de hoogste prijs ter wereld voor benzine betalen. In Hong Kong is de benzine nog duurder, maar dat is officieel geen land. Van alle landen ter wereld is in Nederland de benzine inderdaad het duurst. [Nieuwscheckers]
Minder dan 40% van de kinderen geboren in de drie grote steden zijn van niet-westerse afkomst
Tijdens de algemene politieke beschouwingen op 21 september 2021 stelde Geert Wilders (PVV) ten onrechte dat nu al meer dan de helft van de kinderen die worden geboren in de drie grote steden van niet-westerse afkomst is. Het is minder dan veertig procent. Bovendien daalt in de drie grote steden het aantal geboortes van kinderen met een niet-westerse migratieachtergrond. [Nieuwscheckers]
Factchecks van andere media
Één bitcoin kost evenveel energie als de energie die een westers gezin gebruikt in 37 tot 56 jaar
Twee weken geleden stond er in De Standaard een analyse over de energiecrisis en de wereld van de bitcoins. Hieruit bleek dat één bitcoin evenveel energie verbruikt als een westers gezin in negen jaar tijd doet. Knack ging de analyse nog eens na en sprak met Alex de Vries, die al jaren onderzoek doet naar de ecologische impact van cryptomunten. Hij stelt dat het verbruik van een bitcoin overeen komt met wat een westers gezin in energie verbruikt in 37 tot 56 jaar. Knack concludeert dat negen jaar een onderschatting is. [Knack]
De ceo van Pfizer heeft gezegd dat de eerste twee dosissen van het vaccin een zeer beperkte bescherming bieden tegen de omikronvariant
Pfizer-ceo Albert Bourla vertelt in een interview dat de eerste twee dosissen van het Pfizervaccin geen hoge bescherming bieden tegen het coronavirus. De video van het interview werd de afgelopen weken veel gedeeld door vaccinsceptici. Het interview ging specifiek over de nieuwe omikronvariant. Uit onderzoek is gebleken dat de eerste twee dosissen van het Pfizervaccin minder bescherming zouden bieden tegen die variant, waardoor een derde dosis belangrijk zou zijn. De vaccinsceptici leiden uit het interviewfragment af dat Bourla bevestigt dat het Pfizervaccin in het algemeen niet goed werkt. Dat beweert hij echter niet en het interview wordt op social media vaak uit de context gehaald. De uitspraken over de werking van twee dosissen van het Pfizervaccin zijn dus wel waar. [Knack]
Factchecklabels op Facebook lijken effectief
Op sociale media circuleerden tijdens de coronacrisis regelmatig onjuiste berichten over virologen. Een voorbeeld is het bericht dat uit gelekte e-mails zou blijken dat de Amerikaanse viroloog Fauci wist dat mondmaskers geen nut hebben voor de bestrijding van het coronavirus. Dat klopt niet helemaal, want de bewuste e-mail van Fauci dateert van 5 februari 2020, toen nog weinig bekend was over de effectiviteit van mondkapjes tegen corona. Factcheckers beoordeelden die claim daarom als misleidend (bv. Washington Post, AFP, Boom).
Facebook gebruikte die factchecks om waarschuwingslabels te plaatsen bij posts met deze misleidende informatie. Maar lang niet bij allemaal, blijkt uit een deze week gepubliceerd onderzoek van mensenrechtenorganisatie Avaaz. Sterker nog, juist bij veel invloedrijke figuren met veel volgers, blijven de waarschuwingslabels achterwege. Dat is geen verrassing, want afgelopen september onthulde de Wall Street Journal al dat uit geheime documenten bleek dat Facebook prominente personen, zoals beroemdheden en politici, meer vrijheden gunt: zij hoeven zich niet te houden aan de regels die gelden voor 'gewone' Facebookgebruikers.
Het is spijtig dat Facebook de labels met de waarschuwing dat factcheckers de informatie in twijfel trekken, niet ruimhartiger uitdeelt (slechts de helft van de als onjuist beoordeelde posts die Avaaz analyseerde had zo'n label). Want ze lijken wél te werken. In elk geval voor de onjuiste berichten die over de Amerikaanse viroloog Fauci rondgingen op Facebook. Onjuiste berichten zónder waarschuwingslabel kregen vijf keer zoveel interacties (shares, likes en reacties) als onjuiste berichten mét label. Het consequent toepassen van factchecklabels zou dus behoorlijk effectief kunnen zijn.
Het rapport van Avaaz, dat zich richtte op een analyse van onjuiste berichten over drie prominente virologen, is hier te lezen.
En verder...
Journalist van het Jaar 2021: Maarten Keulemans. Vanwege zijn 'onvermoeibare verslaggeving van de corona-epidemie voor de Volkskrant' kende Villamedia hem deze prijs toe. [Villamedia]
Volgens een rapport van Royal Society, de Britse academie voor wetenschappen, mogen overheden en sociale-mediaplatformen niet vertrouwen op enkel het verwijderen van inhoud om schadelijke wetenschappelijke desinformatie online te bestrijden. [Royal Society]
Grote complotdenkers, zoals Joseph Mercola, zijn verwijderd van veel sociale media, maar het blijkt dat zij alsnog in contact blijven met hun publiek middels een nieuwsbrief of podcast. [The Washington Post]
Ook kinderen vallen steeds vaker ten prooi aan desinformatie. Niemanlab legt uit hoe kinderen het beste feit en fictie van elkaar kunnen onderscheiden.
Sprinter Churandy Martina begint dinsdag zijn eigen flitsbezorgingsdienst met hardlopers in plaats van fietsers, aldus Het Parool. Het blijkt echter een PR-stunt te zijn. [Twitter]
Techbedrijf Telegram, toevluchtsoord voor radicalen die op andere platforms geweerd worden, houdt zich niet aan de Duitse netwerkhandhavingswet (NetzDG). In Duitsland hangt Telegram daarvoor een boete boven het hoofd die kan oplopen tot 55 miljoen euro. [Süddeutsche Zeitung]
Kijktip
In een reportage van Nieuwsuur laat Rudy Bouma zien hoe bekende Nederlandse complotdenkers met elkaar verweven zijn.
Luistertip
Nieuwschecker Alexander Pleijter stond afgelopen donderdag vroeg op om in het radioprogramma Vroeg! (ja, het was écht vroeg) te vertellen over nepnieuws en desinformatie. Ook kwam Maarten Schenk aan het woord, die als Vlaamse factchecker op de website LeadStories factchecks publiceert voor de Amerikaanse markt. De aflevering kan je terugluisteren bij NPO Radio 1 en als podcast op Spotify.
Stuur tips
Heb je tips, vragen of suggesties? Mail ons dan op nieuwscheckersleiden@gmail.com of stuur een tweet naar @nieuwscheckers.
Een fijn weekend!
Alexander, Peter, Maaike, Jord, Arno en Sofie