Rekenen met migratiecijfers
Migratie is traditiegetrouw een veel besproken thema tijdens verkiezingscampagnes. Dus ook nu weer. Nieuwscheckers ging aan het rekenen met cijfers en beweringen die allerlei partijen doen over migratie. In deze nieuwsbrief onze bevindingen.
Verkiezingschecks van Nieuwscheckers
BBB rekent met verouderde cijfers over bevolkingsgroei Afrika
In 2050 wonen in Afrika twee keer zoveel mensen als nu, zo valt te lezen in het verkiezingsprogramma van de BoerBurgerBeweging (BBB): 2,4 miljard. Dat getal strookt met voorspellingen over de bevolkingsgroei, maar er is geen sprake van een verdubbeling: het cijfer voor de huidige Afrikaanse bevolking waar BBB zich op baseert, is verouderd.
Migratiemotieven in verkiezingsprogramma’s
In hun verkiezingsprogramma’s doen verschillende partijen beweringen over de meest voorkomende motieven voor migranten om naar Nederland te komen. Arbeidsmigratie komt in Nederland vaker voor dan asielmigratie, aldus GroenLinks-PvdA, ChristenUnie, NSC en JA21 - en dat klopt. Maar het is niet zo, zoals GroenLinks-PvdA en ChristenUnie claimen, dat de grootste groep migranten arbeidsmigranten zijn: behalve van 2017 tot 2019 was gezinsmigratie de afgelopen jaren omvangrijker. De hele factcheck lees je hier.
Baudet over 3 miljoen immigranten
Kwamen tijdens de 13 jaar dat de VVD Nederland regeerde, liefst 3 miljoen migranten naar Nederland, zoals Thierry Baudet de VVD verweet tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen? Ja, dat klopt inderdaad. En het migratiesaldo liep op naar bijna 1 miljoen. De cijfers vind je onze factcheck.
Crisiscommunicatie over desinformatie: laat ons het maar oplossen, zegt Meta
Sinds 2016 verscheen de ene onthulling na de andere over omvang en gevolgen van desinformatie op Facebook, Instagram en Whatsapp. Beïnvloeding van de verkiezingen in de VS, aanwakkeren van haat in Myanmar, aanzetten tot lynchpartijen in India – er kwam geen einde aan het slechte nieuws. Moederbedrijf Meta probeert die aanhoudende crisis onder meer te bezweren met communicatie. Belangrijkste boodschap: wij zijn niet verantwoordelijk voor het probleem, maar wel voor de oplossing, dus meer regulering van overheidswege is heus niet nodig.
Dat blijkt uit onderzoek van Michaël Opgenhaffen (KU Leuven en Universiteit Leiden) naar de persberichten die Meta uitbracht van 2016 tot en met 2022. De studie verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift Communications.
Met de schandalen nam ook de druk op Meta toe, onder meer vanuit de EU, waar de Digital Services Act en de Digital Marketing Act strenge beperkingen opleggen aan socialemediabedrijven. Dergelijke wetten en de overheden die ze opleggen, zijn onzichtbaar in de communicatie van Meta, constateert Opgenhaffen. Liever heeft Meta het over de eigen tegenmaatregelen. Aanvankelijk benadrukte Meta dat het desinformatie verwijdert of minder zichtbaar maakt en gebruikers weerbaar maakt tegen misleiding. Sinds de coronapandemie verkondigt het bedrijf een positievere boodschap: het wijst gebruikers de weg naar betrouwbare informatie.
Waardoor komen al die misleidende berichten op Facebook, Instagram en WhatsApp terecht? Niet dankzij de diensten, de algoritmen en het gebrek aan moderatie van de platforms, volgens Meta. De schuldigen zijn ‘bad actors’ – eigenlijk is Meta in dit verhaal het slachtoffer van deze gewetenloze types. En een slachtoffer ga je toch niet beboeten?
EU tikt Musk op de vingers voor misleidende berichten op X
Meta, Google, TikTok en Microsoft rapporteerden deze week aan de Europese Commissie over hun vorderingen bij het bestrijden van desinformatie op hun platforms. Ze houden zich daarmee aan de aangescherpte Code of Practice on Disinformation.
Het stoutste jongetje van de klas ontbrak: Elon Musk is met X (voorheen Twitter) al in mei uit de Code of Practice gestapt, wat hem een uitbrander opleverde van Eurocommissaris voor de Interne Markt Thierry Breton: ‘You can run, but you can’t hide.’
Deze week voegde Eurocommissaris voor Waarden en Transparantie Věra Jourová daar aan toe dat volgens een onderzoek in Spanje, Slowakije en Polen het aandeel misleidende berichten op X groter was dan op andere platforms. Jourová waarschuwde Musk dat ook X moet voldoen aan de Europese regelgeving.
Factchecks van andere media
Video van Libische natuurramp zit vol met beelden uit andere landen
Op sociale media wemelt het van video’s van de storm die Libië trof. Maar niet alle beelden komen daadwerkelijk uit dat land. Zo signaleerde Knack dat er in een filmpje op Facebook ook beeldmateriaal zit van eerdere natuurrampen in andere delen van de wereld, zoals Amerika en China.
Oezbeekse auto vol met kinderen is geen mensenhandel
Op sociale media is een video te zien waarin Oezbeekse politieagenten een auto leeghalen waar tientallen kinderen ingepropt zitten. De kijkers van het filmpje speculeren dat de chauffeur een islamitische mensenhandelaar is, die organen rooft. DPA en Knack publiceerden allebei factchecks over deze video en kwamen tot dezelfde conclusie: de chauffeur is een lerares die haar leerlingen naar school bracht.
Speech van Biden is niet onderbroken door een scheldende menigte
In een video die circuleert op Telegram is te horen hoe een speech van de Amerikaanse president Joe Biden wordt onderbroken door een scheldende menigte. DPA kwam erachter dat deze speech van afgelopen juli inderdaad onderbroken is, maar slechts door één boze toeschouwer: ene Manuel Oliver. De audio in de versie van de video waar de menigte schreeuwt, is gemanipuleerd.
Luistertip
Coco Berthmann ziet eruit als een typische knappe blonde influencer. Tot voor kort bereikte ze online een miljoenenpubliek. In video’s en blogposts vertelde ze hoe ze ooit slachtoffer was geworden van mensenhandel en zich nu inzette om ertegen te strijden. Maar toen ze recent beschuldigd werd van het vervalsen van een kankerdiagnose stond de authenticiteit van al haar verhalen ineens ter discussie.
De podcast "Believable: The Coco Berthmann Story" duikt niet alleen in deze controverse, maar werpt ook licht op de mythes rondom mensenhandel en onderzoekt waarom sommige verhalen over leed meer aandacht krijgen dan andere. En, was alles wat Coco vertelde een leugen of misschien toch niet?
En verder
BNR ontdekte dat op Bol.com honderden boeken te koop worden aangeboden die zijn geschreven door AI-tools.
Politieke partijen geven hoog op over Nederland, maar gek genoeg gebruiken ze daar soms foto’s bij die in andere landen zijn genomen.
Opmerkelijk: the Wall Street Journal rectificeerde een artikel dat de krant in 1963 publiceerde.
Slowakije gaat dit weekend naar de stembus. Desinformatie speelt een flinke rol in de campagnetijd, schrijft de NOS.
De Volkskrant wijst op initiatieven van Slowaken om hier iets aan te doen.
Pointer ontdekte dat Nederlanders vanuit Rusland en Oekraïne oorlogspropaganda voor het Kremlin fabriceren en naar hun thuisland sturen.
Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) waarschuwt jonge vrouwen voor onjuiste informatie over anticonceptie op sociale media.
Arjan Lubach besteedde deze week in zijn avondshow ook aandacht aan de foutieve informatie over anticonceptie die influencers via sociale media verspreiden.
Agenda
Donderdag 5 oktober: Emerce Eday
Op dit jaarlijkse congres over merken en media komt Nieuwschecker Alexander uitleggen hoe factcheckers nepnieuws ontmaskeren.
Dinsdag 10 oktober: Praktijkcongres Succesvol Persbeleid
Onder leiding van Twan Huys duiken journalisten, woordvoerders en communicatie-experts in de vraag: Hoe om te gaan met polarisatie? Nieuwschecker Marieke Kuypers gaat vertellen hoe je het beste kan omgaan met polarisatie op sociale media.
Woensdag 8 november: Doemdenken, domdenken, omdenken
Hoe kunnen nieuwsmedia op een constructieve manier berichtgeven over complottheorieën? Die vraag staat centraal tijdens het BENEDMO-congres dat plaatsvindt in de Haagse vestiging van het Instituut voor Beeld en Geluid. Sprekers onder meer Tim Verheyden (VRT), Jaron Harambam (UvA), Hedwig te Molder (VU), Marieke Kuypers (Nieuwscheckers), Maarten Keulemans (de Volkskrant), René Sommer (Pointer), Griet de Craen (VRT) en Annique Mossou en Aiganysh Aidarbekova (Bellingcat). Aanmelden kan hier.