Natuurbranden en klimaatverandering
Hoe zit het nou, zijn die Griekse natuurbranden het gevolg van klimaatverandering of zijn ze gewoon aangestoken door mensen? Zeg maar, A of B? Zo simpel is het dus niet. Net zoals de vraag of de mensen die doodsbedreigingen aan Geert Wilders sturen, vervolgd worden door justitie. Ja, die worden vervolgd. Maar toch ook weer niet. Lees onze factchecks en je wordt een hoop wijzer over deze vragen.
Misinformatie over Griekse natuurbranden
De natuurbranden in Griekenland hebben de afgelopen tijd voor veel discussie gezorgd. Bijvoorbeeld over de vraag of ze het gevolg zijn van klimaatverandering. Zeker toen bleek dat veel branden waren aangestoken. Bewees dat niet dat klimaatverandering helemaal niks te maken heeft met die bosbranden?
Nou, zo simpel is het niet. Ja, zonder brandstichting was er waarschijnlijk weinig aan de hand geweest op de Griekse eilanden, maar klimaatverandering zorgt voor zomerhitte en droogte. Dat zorgt ervoor dat vuur makkelijker om zich heen kan grijpen en zich sneller kan uitbreiden. Meer uitleg vind je in onze factcheck. De VRT schreef er trouwens ook over.
Op sociale media werd ook een video gedeeld waarop te zien is dat iemand met een fakkel een grasvlakte in de brand zet. Volgens sommigen is dit het bewijs dat branden worden aangestoken om klimaatverandering de schuld te geven. Dit klopt niet, de video komt uit de VS een toont iemand die juist probeert om met vuur een brand te bestrijden. Hoe dat zit lees je in de factcheck van DPA.
De media zouden onnodig paniek zaaien door te overdrijven hoe groot de natuur bosbranden op Rhodos zijn. Dit beweert een video die van boven ‘de ware grote’ van de bosbranden zou aantonen. Maar volgens dpa-factchecking is dit een misleidende momentopname. Beelden van satellieten bewijzen namelijk dat er wel degelijk veel grotere oppervlakken in brand stonden de week voordat de video is gemaakt.
Factchecks van Nieuwscheckers
Soros was geen nazihulpje
Het is zo’n verzinsel dat steeds opnieuw de kop op steekt: het verhaal dat miljardair en filantroop George Soros de nazi’s zou hebben geholpen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat is onzin, want Soros was pas een tiener tijdens de nazi-bezetting van Hongarije. Wat er niet klopt aan de verhalen over zijn ervaringen in de oorlog, lees je in onze factcheck.
Wilders
Volgens Ongehoord Nieuws-presentatrice Raisa Blommestijn kunnen bedreigers van Wilder hun gang gaan, want ze worden nooit vervolgd door justitie. Dat klopt niet, er zijn meermaals mensen veroordeeld omdat ze Wilders bedreigden. Het is wel zo dat de meeste dreigers onbestraft blijven, doordat het de politie niet lukt hun identiteit te achterhalen. Waarom dat zo lastig is, leggen we uit in onze factcheck.
Onderzoek: hoe krijgen factchecks een groter bereik?
Leuk al die factchecks van Nieuwscheckers, maar hoe zorg je ervoor dat veel mensen ze te zien krijgen? Dat is een vraag waar we ons vaak het hoofd over breken. Uit wetenschappelijk onderzoek is bekend dat factchecks het gewenste effect hebben, maar er is een stuk minder bekend over de vraag hoe mensen ertoe komen om factchecks op sociale media te delen.
Een recent gepubliceerd onderzoek laat zien dat mensen eerder geneigd zijn om factchecks te delen als de ontkrachte misinformatie viraal is gegaan. Mensen zien het ontkrachten van onwaarheden met een groot bereik, van groter maatschappelijk belang, en willen met het delen van een factcheck iets goeds doen voor de samenleving.
Ergo, het is belangrijk dat factcheckers duidelijk maken hoe groot het bereik is van de misinformatie die ze weerleggen, omdat dan de kans groter is dat mensen de factcheck zullen delen. Mocht jij nog tips hebben om het bereik van de factchecks van Nieuwschekers te vergroten, laat het ons vooral weten!
Factchecks van andere media
Vlaamse studie is geen bewijs voor kanker na coronavaccinatie
Op sociale media gaat het gerucht rond dat een Vlaamse studie bewijst dat het mRNA-vaccin ‘turbokanker’ veroorzaakt. Maar dat is niet zo. Hoewel tijdens het onderzoek één van de muizen overleed aan lymfeklierkanker, is dit geen bewijs dat dit komt door het coronavaccin. Bovendien is ‘turbokanker’ een niet bestaande medische term. De auteurs van de studie distantiëren zich dan ook van de beweringen op sociale media en de hoofdauteur ontkent dat de studie bewijst dat het coronavaccin kanker veroorzaakt. Zowel Factcheck.Vlaanderen als VRT publiceerden een factcheck hierover.
Kikkerlogo heeft niets te maken met vaccintechnologie
Je verzint het niet, en toch wordt het gedeeld: een complottheorie waarin het kikkerlogo van Rainforest Alliance van Bill Gates is en bovendien een signaal dat aan een product mRNA is toegevoegd. Die stof is vooral bekend van corona-vaccins. AFP hield de claim tegen het licht en vindt logischerwijs geen snipper bewijs. Er wordt geen mRNA toegevoegd aan bananen, koffie en hagelslag waarop het logo vaak te vinden is. De kikker is een keurmerk dat laat zien dat een product voldoet aan bepaalde ecologische en sociale standaarden.
Vergelijking melkproductie met volgetankt vliegtuig gaat mank
Het voltanken van een Boeing 747 zou evenveel broeikasgas uitstoten als een boer die 20 miljoen liter melk en 132.000 kilo vlees produceert, beweert een post op Facebook. Factcheck Vlaanderen nam de moeite om een en ander na te rekenen, en concludeert dat deze stelling er mijlenver naast zit. Een volle tank van een moderne Boeing zorgt voor ongeveer 1 miljoen kilo uitstoot, de genoemde melk en vlees levert 76 miljoen kilo broeikasgassen.
En verder
De verdachte die met deepfaketechnologie een neppornofilmpje maakte van WNL-presentatrice Welmoed Sijtsma, wordt vervolgd. Vorig jaar maakte de WNL-presentatrice de tv-serie Welmoed en de sexfakes, waarin ze op zoek ging naar degene die de pornovideo had gemaakt met haar beeltenis.
Over deepfakevideo’s gesproken: Villamedia meldt dat het technologiebedrijf Intel werkt aan een systeem dat deepfakes kan herkennen, door analyse van zichtbare signalen van de hartslag en bloedsomloop. Klinkt als hocuspocus, dus we wachten met spanning af of dat gaat lukken.
Elle-columnist Robyn van Gorsel is geen fan meer van fotomodel Doutzen Kroes, omdat Kroes op sociale media het waanbeeld deelt dat al het nieuws in de wereld uit propaganda bestaat: “Journalisten wereldwijd worden bedreigd door mensen die dit soort waanzin geloven en het laatste wat we willen, is dat dit toeneemt door een model dat iets op Instagram slingert zonder uit te zoeken of het wel klopt.”
Een kloppende kop kan lezers toch tegen de borst stuiten. De NRC-ombudsman schreef er deze week over: “De kop is vaak de kop van Jut.”
Senegal heeft TikTok geblokkeerd, omdat de app haatdragende en staatsondermijnende berichten zou verspreiden na protesten tegen de gevangenneming van een oppositieleider.
X - voorheen Twitter - daagt een Amerikaanse organisatie die onderzoek doet naar hatelijke berichten op sociale media, voor de rechter. De aanklacht luidt dat het Center for Countering Digital Hate selectief berichten kiest om te bewijzen dat X een platform is dat overspoeld wordt met hatelijkheden.
Verwarring op sociale media over videobeelden van een beer in een Chinese diertuin. Het beest leek geen echte beer. Betweters meenden dat het een mens in een berenpak was, maar een deskundige laat RTL Nieuws weten: "Ik zie gewoon een normale, Maleise beer."
Beeld van de beer die een mens in een berenpak zou zijn. Nog meer dierennieuws: weer rukte de Berlijnse politie uit om een leeuw te vangen. Deze keer was het geen wild zwijn, maar een levensgrote knuffel.
Agenda
Zondag 10 september: Een debat in het Amsterdamse debatcentrum De Balie over de maatregelen die de Europese Unie deze zomer lanceert om ‘illegale content’ op internet aan te pakken. Critici spreken van een ‘censuurwet’. De nieuwe Europese wetgeving roept vragen op over welke online-uitingen wel en niet toe te staan. Wie beslist dat straks, en op basis van welke argumenten? Meer info en tickets op de website van De Balie.