Kunstmatige PVV-propaganda
Onlangs publiceerde Nieuwscheckers over de kitscherige AI-beelden die sociale media overspoelen. Nu blijkt dat ook de PVV zich hier schuldig aan maakt. Niet alleen met plaatjes van gelukkige, blonde gezinnetjes, maar ook van agressief ogende, donkergekleurde migranten. Duidelijk bedoeld voor politiek gewin.
PVV-pagina’s promootten AI-gegenereerde haatbeelden
Op Facebookpagina’s die verbonden zijn met de PVV verscheen vanaf de zomer van 2023 AI-gegenereerde haatpropaganda tegen migranten en mensen van kleur. Verantwoordelijk voor de afbeeldingen is waarschijnlijk Tweede-Kamerlid Maikel Boon (PVV). Dat blijkt uit onderzoek door De Groene en Utrecht Data School.
Op zes Facebookpagina’s, waaronder die van de PVV Noord-Brabant en de pagina ‘Nederland is van ons’ (77.000 volgers) waren 672 AI-gegenereerde afbeeldingen te vinden, waarvan 282 unieke. Een deel toont een Nederland vol blije, blonde gezinnetjes van PVV-stemmers, een groter deel laat dreigende massa’s donkerhuidige migranten zien. De laatste categorie krijgt de meeste likes en reacties. Uit de reacties blijkt dat veel van de paginabezoekers ze niet herkennen als producten van kunstmatige intelligentie.
Sterke aanwijzingen dat Maikel Boon verantwoordelijk is, zijn onder meer dat in de dertig dagen in 2021 dat zijn persoonlijke account door Facebook werd geblokkeerd wegens een racistische comment, ook alle zes onderzochte pagina’s stilvallen.Boon ontkent betrokkenheid, maar een paar uur nadat De Groene hem om wederhoor vroeg, gingen een aantal pagina’s offline en verdwenen de AI-beelden van migranten. De Groene reproduceert bewust (zie verantwoording) alleen de beelden die wij hier ook laten zien.
Vorig jaar stelde de Raad voor de Journalistiek Boon in het ongelijk toen hij klaagde over een factcheck van zijn bewering dat asielzoekers een luxe leven leiden op cruiseschepen. Hoewel de onthullingen van De Groene ernstiger zijn, kondigde Boon aan er geen actie tegen te ondernemen.
Factchecks van andere media
Fentanylhandel vooral uitgevoerd door Amerikanen
Uit een factcheck van CBS News blijkt dat Donald Trump en zijn beoogde ‘grens-tsaar’ Tom Homan flink de mist in zijn gegaan met hun cijfers over fentanyldoden. Trump heeft aanpak van de fentanyl-smokkel langs de grens met Mexico een topprioriteit genoemd. Hij beweerde hierbij dat jaarlijks 300.000 Amerikanen overlijden aan fentanyloverdoses, Homan stelde dat Mexicaanse kartels verantwoordelijk zijn voor "het doden van een kwart miljoen Amerikanen met fentanyl".
Volgens de cijfers van de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) blijken de uitspraken onjuist. Tussen 2013 en 2022 stierven meer dan 334.000 mensen aan overdoses met synthetische opioïden, waaronder fentanyl. In 2023 registreerde de CDC meer dan 73.000 sterfgevallen door fentanyl. Daarnaast wijst de U.S. Sentencing Commission erop dat meer dan 86% van de mensen die in 2023 werden veroordeeld voor fentanylhandel Amerikaanse burgers waren, wat laat zien dat de oorzaak van de crisis voor een groot deel binnen de eigen landsgrenzen ligt.
Plan Greenpeace voor olieheffing niet sluitend
Factcheck.vlaanderen controleerde de bewering van Greenpeace dat een belasting op zeven olie- en gasbedrijven 2000% meer zou opleveren dan het huidige VN-Fonds voor Klimaatschade en -verlies. Deze vergelijking klopt op basis van de huidige cijfers, aangezien het fonds nog in de beginfase verkeert en de financiering in de toekomst kan toenemen. Experts twijfelen aan de haalbaarheid van de voorgestelde belasting. Bovendien houdt het voorstel geen rekening met bestaande heffingen en is het onduidelijk waarom juist deze zeven bedrijven zijn geselecteerd. Grotere spelers zoals Saudi Aramco worden namelijk buiten beschouwing gelaten.
Moord op verzekerings-CEO voer voor complottheorieën
Eerder deze week werd de 26-jarige Luigi Mangione gearresteerd op verdenking van de moord op UnitedHealthcare-CEO Brian Thompson, die op 4 december plaatsvond in New York. Bij de arrestatie van Mangione in Pennsylvania trof de politie een vuurwapen en een manifest aan. Mangione kampte met chronische rugklachten. Na een operatie zouden familie en vrienden het contact met hem hebben verloren. Op 18 november werd hij als vermist opgegeven door zijn moeder. In dit stuk lees je over de overtuigingen van Mangione, een dubieuze relatie tussen de zaak en het getal 286, en het gevaar van copycats.
Grey Tribe
Luigi Mangione kwam uit een gegoede familie en studeerde computerwetenschappen aan een Ivy League-universiteit. Hij wordt in verband gebracht met de zogenaamde 'Grey Tribe', een subcultuur in de Verenigde Staten die wordt geassocieerd met nerdcultuur, Silicon Valley en politieke overtuigingen die buiten de gangbare linkse (blauw) of rechtse (rood) ideologieën vallen. Aanhangers profileren zich als rationeel, gericht op het overwinnen van cognitieve vooroordelen, en maken vaak gebruik van statistieken en data-analyses om hun opvattingen te onderbouwen. Mangiones online activiteiten en zijn manifest passen binnen dit profiel. Zijn inmiddels verwijderde sociale media-accounts tonen wantrouwende berichten naar artsen, steun voor controversiële figuren zoals Robert F. Kennedy Jr., en een afkeer van institutionele controle.
Het getal 286
Internetspeurders kennen speciale betekenis toe aan het getal 286 rond Mangione. Op zijn X-banner is de Pokémon Breloom afgebeeld, in de Pokédex (een elektronische encyclopedie die informatie over alle Pokémon bevat) is Breloom nummer 286. Mangiones X-account telt 286 posts. Ook wordt beweerd dat de afstand tussen de McDonalds waar Mangione gearresteerd werd en het plaats delict precies 286 mijl bedraagt. De kortste route blijkt echter net onder de 280 mijl te zijn. Verder werden verwijzingen gemaakt naar een vers uit het oude testament en een afwijzingscode van verzekeraars.
Bedreigingen
Na de arrestatie van Mangione hebben leidinggevenden in het bedrijfsleven en medewerkers van zorgverzekeraars te maken gekregen met bedreigingen en intimidatie. Er werden in Manhattan posters met foto’s van CEO’s van zorgverzekeraars verspreid. Medewerkers van UnitedHealthcare meldden doodsbedreigingen en intimidatie aan de telefoon. Ook het politiebureau in Pennsylvania dat verantwoordelijk was voor de arrestatie van Mangione ontving meerdere bedreigingen. De autoriteiten doen onderzoek en vrezen dat de moord kan leiden tot copycat-aanvallen.
Na de moord op Thompson laaide het debat in Amerika op over het zorgstelsel. Online krijgt Mangione veel steun. Bij een inzamelingsactie is al bijna 50.000 dollar verzameld voor zijn juridische onkosten.
Onderzoek: Prebunken schaadt vertrouwen in betrouwbaar nieuws niet
Factchecken is een manier om mensen te waarschuwen voor onwaarheden die de ronde doen. Dit heet ‘debunken’. Een andere manier is ‘prebunken’. Dan maak je mensen ervan bewust dat ze moeten opletten voor onjuiste berichten en leer je ze hoe ze die kunnen herkennen.
Het risico van ‘prebunken’ is dat als je heel hard roept ‘pas op, er is veel nepnieuws!’, mensen argwanend worden tegenover elk nieuws, ook betrouwbaar nieuws. Die ongewenste bijwerking wordt aangeduid als een ‘spill-over effect’.
Enkele Vlaamse en Nederlandse onderzoekers vroegen zich af of dit bijeffect daadwerkelijk optreedt. Ook onderzochten ze of het wellicht beter werkt om niet te waarschuwen voor kenmerken van nepnieuws, maar daarentegen te wijzen op hoe je betrouwbaar nieuws herkent.
De deelnemers aan het onderzoek kregen eerst een prebunkboodschap te zien en moesten daarna de accuraatheid van een juist en onjuist nieuwsbericht beoordelen. Er waren drie varianten van de prebunkboodschap:
De eerste groep werd prominent gewaarschuwd voor nepnieuws, met tips om nepnieuws te herkennen;
De tweede groep kreeg de boodschap dat nieuws niet altijd betrouwbaar is, met tips om betrouwbaar nieuws te herkennen;
De derde groep kreeg een mix te zien: een waarschuwing voor nepnieuws, met tips om betrouwbaar nieuws te herkennen
Dan was er nog een vierde groep die geen prebunkboodschap kreeg, maar wel de twee nieuwsberichten. Na het lezen van elk nieuwsbericht kregen alle deelnemers de vraag om de accuraatheid van elk bericht te beoordelen op een schaal.
Het goede nieuws is dat alle varianten van de prebunkboodschap bleken te werken. In vergelijking met de groep die geen prebunkboodschap te zien kreeg, waren de andere drie groepen beter in staat om de onjuiste berichten te beoordelen als niet accuraat. Mensen die werden gewaarschuwd voor nepnieuws (groep 1 en 3) bleken het wat beter te doen dan degenen die werden gewaarschuwd dat nieuws niet altijd betrouwbaar is (groep 2), maar het verschil was niet erg groot.
Het goede nieuws is dat er bij geen enkele groep een ‘spill-over effect’ optrad. Mensen kregen na het zien van de prebunkboodschap dus niet minder vertrouwen in accurate nieuwsberichten.
Dit onderzoek bevestigt dus dat ‘prebunken’ helpt om mensen weerbaarder te maken tegen onjuiste informatie, zonder dat het vertrouwen in betrouwbaar nieuws wordt ondermijnd. In elk geval op korte termijn. Of het effect ook op lange termijn aanhoudt, zal nader onderzocht moeten worden.
En verder
Na de vlucht van Assad werden sociale media overspoeld met smartphonebeelden uit Syrië. Uiteraard ook onjuiste beelden. VRT legt met voorbeelden uit hoe je zelf kan checken of ze kloppen.
Nieuwscheckers publiceerde eerder over kitscherige nepbeelden die oprukken op sociale media. Deze week schreef ook VRT erover, met de waarschuwing dat er een soort 'zombie internet' aan het ontstaan is.
Eliot Higgins, oprichter van Bellingcat, pleit in The New York Times voor meer onderwijs om te voorkomen dat mensen in complotdenken vervallen.
Ze halen miljarden views, maar erg bedreven in het checken van wat ze de wereld in slingeren, zijn influencers niet. [The Conversation]
De verkoop van Infowars, de website van complotdenker Alex Jones, aan de satirische website The Onion staat op losse schroeven. De rechter oordeelde dat de faillissementsveiling niet het hoogst mogelijke bod heeft opgeleverd. [Villamedia]
75% van de leden van het EenVandaag Opiniepanel maakt zich zorgen over nepnieuws. De helft heeft minder vertrouwen in de media gekregen door nepnieuws. "Door nepnieuws durf ik ook berichten van betrouwbare media niet meteen meer voor waarheid aan te nemen", zei een deelnemer.