Kritiek op coronaberichtgeving in onderzoek SCP
Een grote groep Nederlanders ontwikkelde tijdens de pandemie wantrouwen jegens de overheid. Onderzoek van het SCP wijst onder andere de eenzijdige berichtgeving door media aan als katalysator in dit proces. Journalisten hadden volgens het SCP de achterliggende zorgen van wantrouwende mensen vaker in acht moeten nemen. De ombudsmannen van Trouw en NRC zijn het niet eens met de conclusies van het onderzoek. In deze nieuwsbrief zetten we deze discussie voor je uiteen en delen we factchecks over de pink tax (zijn producten voor vrouwen echt duurder dan die voor mannen?) en over het World Economic Forum dat onze gedachten en dromen wil ‘hacken‘. Veel leesplezier!
Kritiek op berichtgeving over corona volgens ombudsmannen onterecht
Eén op de vijf Nederlanders wantrouwde de overheid om het coronabeleid, blijkt uit een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat vandaag is verschenen. Volgens SCP is dit wantrouwen deels te verklaren door de eenzijdige berichtgeving door Nederlandse media. Vertolkers van het sceptische geluid zouden zelden ‘neutraal’ aan het woord zijn gekomen. Als gevolg zou de groep zich in toenemende mate buitengesloten hebben gevoeld. De ombudsmannen van Trouw en NRC laten in een reactie weten het niet eens te zijn met de conclusie van het onderzoek.
Voor het onderzoek werden onder andere berichten op sociale media en van vier grote kranten geanalyseerd. Daarnaast ging het SCP in gesprek met wantrouwende burgers. De deelnemers voelen zich verkeerd gerepresenteerd in de media. Volgens het SCP voelden ze dat er geen ruimte was voor afwijkende meningen. De onderzoekers raden de overheid aan om juist in gesprek te gaan met wantrouwende mensen, zodat zij het vertrouwen in de democratie niet volledig verliezen. Aan journalisten wil het SCP meegeven dat ze in moeten gaan op de onderliggende zorgen van sceptici om hen respectvol te behandelen. [De Volkskrant] [NRC]
NRC-ombudsman Sjoerd de Jong is teleurgesteld in het onderzoek van SCP, laat hij aan Trouw weten. Het onderzoek zou werken met een onduidelijke definitie van coronascepsis. De ombudsman vindt dat niet kan worden gesteld dat de journalisten van NRC hun werk tijdens de pandemie niet goed hebben gedaan. Ook Edwin Kreulen, ombudsman van Trouw, is het oneens met de kritiek. Het is volgens Kreulen juist de taak van journalisten om feitelijke onjuistheden en complottheorieën expliciet te weerleggen: “Het SCP wijst terecht op het belang van pluriformiteit in de media, maar als de werkelijkheid niet pluriform is moet de krant dat er ook niet van proberen te maken.”
Weinig bewijs voor pink tax in Nederland
Wie betaalt meer voor scheermesjes, mannen of vrouwen? In de afgelopen maanden berichtten Nederlandse media, waaronder Trouw, Parool en NRC, vaak dat vrouwen de dupe zijn van onnodig hoge prijzen. Een terugkerende term in deze artikelen is pink tax: het idee dat vrouwen meer geld betalen dan mannen voor hetzelfde product. In zowel de berichtgeving als de politiek wordt regelmatig beweerd dat deze pink tax ook bestaat voor Nederlandse producten. Maar daar is nog onvoldoende bewijs voor.
Alle Nederlandse nieuwsartikelen die over pink tax gaan, baseren zich voornamelijk op één Amerikaans onderzoek, dat inmiddels wordt betwist in een nieuwe, grootschalige studie. In Nederland zijn er alleen enkele steekproeven gedaan door bijvoorbeeld adviesbureaus en ook Nieuwscheckers ging zelf naar de drogist. Wel is er bewijs dat vrouwen meer uitgeven aan persoonlijke verzorging. Er is meer onderzoek nodig om te kunnen stellen dat dit in Nederland ook resulteert in een pink tax. Benieuwd naar de hele check? Lees het artikel hier.
Klaus Schwab en het WEF kunnen geen gedachten factchecken
Een artikel op de Nederlandse complotsite Frontnieuws beweert dat het World Economic Forum (WEF) door middel van technologie ‘mind-control voor de massa’ wil inzetten om de individuele vrijheid weg te nemen. Het artikel schildert een dystopische toekomst, waarin de overheid gedachten leest en dromen beïnvloedt, maar onthult geen concreet plan. Het speelt in op oudere onwaarheden die in een nieuw jasje werden gestoken zodat er een groter, meer omvattend verhaal ontstond.
Klaus Schwab is als oprichter van het WEF geïnteresseerd in nieuwe ontwikkelingen en nodigt relevante denkers uit om hun toekomstvisies te delen. Door uitspraken uit hun verband te halen, worden deze daarbij ten onrechte als plannen van het WEF geïnterpreteerd. Klaus Schwab heeft nooit beweerd dat het WEF uw onderbewustzijn kan factchecken. De hele check is hier te vinden.
Factchecks van andere media
De Pride-maand staat in Italië niet in het teken van traditionele families
Juni staat in het teken van Pride. Met name in de VS wordt deze maand extra aandacht besteed aan de LHBTIQ+-gemeenschap. In een post op een Nederlandstalig Telegramkanaal wordt beweerd dat de feestelijkheden in Italië plaats moeten maken voor een viering van het traditionele gezin. Dit klopt niet. Italië schaft de Pride-maand niet af en viert ook geen feest ter ere van het kerngezin. [Knack]
Een ruit inslaan om een hond te redden mag niet zomaar
Met warm weer kan de temperatuur in een dichte auto de pan uit rijzen. Het advies om geen honden of kinderen in het voertuig achter te laten is dan ook algemeen bekend. Volgens berichten op sociale media zou je zelfs de ruit van een auto mogen inslaan als je ziet dat er een hond in zit opgesloten. De politie laat AFP weten dat dit niet de bedoeling is. Dergelijke ingrepen worden alleen goedgekeurd in de meest spoedeisende situaties. Het is beter om een noodnummer te bellen.
Parodieën op kinderboeken worden verkeerd geïnterpreteerd
Een handboek voor kinderen over alcoholisme, seks of prostitutie uitgeven lijkt vanzelfsprekend ongepast. In het geval van de boeken van de Canadese schrijver Brad Gosse is dat juist de bedoeling. Hoewel de komiek satirische boeken schrijft die expliciet bedoeld zijn voor volwassenen, gaat deze context op sociale media verloren. Online reageren mensen verontwaardigd op de boeken. Zo wordt er onterecht beweerd dat een van de boeken partnerruil aan kinderen promoot. Gosse vertelt AFP dat hij zelfs doodsbedreigingen ontvangt.
Onderzoek: Het algoritme van Twitter heeft voorkeur voor boze tweets
Onderzoekers van Cornell University hebben een analyse uitgevoerd van het algoritme van Twitter. Voor het experiment verzamelden de onderzoekers data uit de timeline van 17000 twittergebruikers. Vervolgens werd gemeten wat het algoritme aan tweets serveert en welke tweets de gebruiker had gezien als Twitter simpelweg de meest recente berichten zou presenteren. Uit de resultaten blijkt dat het algoritme tweets met een nadrukkelijk emotionele lading naar de voorgrond brengt. De onderzoekers identificeerden uitingen van vrolijkheid, verdriet, angst en in het bijzonder boosheid. Daarnaast blijken lezers verhoogde emotionele reacties te produceren na het lezen van de tweets die door het algoritme zijn geselecteerd.
En verder…
Onderzoek naar de reikwijdte van complottheorieën is vaak gebaseerd op incomplete en kortzichtige methodologieën. Berichtgeving over deze onderzoeken kan in de strijd tegen misinformatie juist averechts werken. [The Guardian]
Volgens onderzoeker Magda Osman kan niet stellig worden beweerd dat complottheorieën in opmars zijn omdat onderzoeken niet zomaar met elkaar kunnen worden vergeleken. [The Conversation]
Factchecker Flip van Dyke is overleden (1953-2023). Van Dyke begon in 2009 met het schrijven van feitelijke blogs over asielmigratiecijfers en groeide later uit tot een landelijk bekende en gewaardeerde factchecker. [Republiek Allochtonië]
De Belgische vzw deCheckers gaat samenwerken met Google. De samenwerking moet meer redacties betrekken bij het factcheckproces en de ontwikkeling van nieuwe technologieën bevorderen. [Knack]
Tussen 2015 en 2020 groeide het aantal factcheckorganisaties in de wereld op spectaculaire wijze. De afgelopen jaren is de groei eruit. Het blijven er ongeveer evenveel. [Reporters Lab]
Een nieuwe film over de uitvinding van ‘Flamin’ Hot Cheetos’ is gebaseerd op een verhaal dat waarschijnlijk is verzonnen. De film werd vorige week in het Witte Huis aan President Biden vertoond. [The Guardian]
Agenda
Onze agenda is deze week verdacht leeg... Weet jij wat we missen, laat het ons dan vooral weten! Mail je tip naar nieuwscheckersleiden@gmail.com of stuur een tweet naar @nieuwscheckers.