Kom werken bij de leukste factcheckclub van Nederland!
Vacatures: Nieuwscheckers zoekt collega's!
Datajournalist
We zoeken een datajournalist die factchecks gaat maken waarbij analyse van data van belang is. Je moet dus goed zijn in het werken met data (zoals die van het CBS) en het maken van datavisualisaties.
Socialmediaredacteur
We zoeken een socialmediaredacteur die valse berichten op sociale media gaat monitoren en het bereik van Nieuwscheckers helpt vergroten. Je bedenkt nieuwe formats voor factchecks op sociale media, zoals TikTok.
Videomaker
We zoeken een videoredacteur: iemand die op creatieve wijze factchecks gaat visualiseren in video's en explainervideo's gaat maken.
Meer info over de voorwaarden is te vinden op de website van Universiteit Leiden. LET OP: Reageren kan tot 8 november dus wees er snel bij!
Factchecks Nieuwscheckers
Vaccinatiecampagne Scandinavische jongeren niet stilgelegd
Tijdens een uitzending van Ongehoord Nieuws zei Arnold Karskens dat Denemarken en andere Scandinavische landen geen jongeren meer inenten tegen corona vanwege ernstige bijwerkingen. Dit klopt niet. In bijna alle Scandinavische landen kan op zijn minst een deel van de jongeren nog altijd een coronavaccinatie krijgen. Alleen in Denemarken niet, maar dat is niet vanwege de gevaren van bijwerkingen, maar omdat de overheid denkt dat er voldoende immuniteit is in de leeftijdsgroep onder de 50 jaar. De hele factcheck lees je hier.
Geen hakenkruis op armband van Oekraïense generaal
Een Oekraïense generaal met een hakenkruis om zijn pols? Nee, een bedeltje dat door digitale beeldvervormingen leek op een hakenkruis. In werkelijkheid gaat het om een armband van het merk Pakabone, dat sieraden met Noorse symbolen verkoopt. Ook Noorse symbolen worden soms door rechtsextremisten gebruikt, maar er is geen enkele indicatie dat Zaloezjnyj extremistische overtuigingen heeft. Lees het hele verhaal op onze website.
De factcheckers van Albanië: Faktoje
Afgelopen week was Nieuwschecker Alexander op uitnodiging van de Albanese factcheckorganisatie Faktoje op werkbezoek in de hoofdstad Tirana, onder meer om factchecktrainingen te geven aan studenten en journalisten.
Het bijzondere is dat Faktoje in feite de enige echt onafhankelijke mediaorganisatie is in Albanië. Andere media hebben nauwe banden met ofwel politieke partijen, ofwel bedrijven. En dan geen mediabedrijven, maar bijvoorbeeld bouwbedrijven, die door het opkopen van media ervoor zorgen dat zich geen kritische journalistiek kan ontwikkelen in het land. Journalistiek die bijvoorbeeld onderzoek zou kunnen doen naar de manier waarop bouwbedrijven onderhands bouworders losweken bij de overheid. Albanië bezet dan ook slechts de 103e plek op de wereldranglijst van persvrijheid.
Faktoje heeft een redactie van acht factcheckers (op dit moment louter vrouwen), die dagelijks gemiddeld drie factchecks publiceren. De financiering komt van donoren, waaronder de Nederlandse ambassade in Tirana. Faktoje richt het vizier vooral op beweringen van politici, met het idee dat de burgers moeten weten of politici de waarheid spreken. Bijzonder is dat de factcheckers zich ook richten op het checken van beloftes van politici: maken politici waar wat ze beloven tijdens verkiezingscampagnes?
Dat is allemaal belangrijk en lovenswaardig, zeker voor een jonge democratie als Albanië, maar ook Faktoje loopt tegen het probleem aan dat het lastig is om met deze checks een groot publiek te bereiken en echt impact te hebben.
Factchecks over boeren, FIFA en Zweedse vluchtelingen
Wintergroenten van Hollandse boeren
Nederlandse boeren voeren al maanden actie tegen het stikstofbeleid van de overheid. Deze week werd er beweerd dat het verbouwen van allerlei groenten verboden zou worden. Volgens een lijst van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zouden de boeren geen wintergroenten zoals andijvie, bloemkool en winterpenen meer mogen telen. Hoewel de lijst inderdaad bestaat, zijn de gewassen niet verboden maar wordt boeren geadviseerd om de groenten juist wél in de winter te verbouwen. Winterteelt laat namelijk heel weinig stikstof in de grond achter. [DPA]
Poster met gedragsregels niet van FIFA
Geen alcohol drinken, scheldwoorden gebruiken of luide muziek afspelen. Een poster met onder andere deze gedragsregels doet op sociale media de ronde als een officiële poster van FIFA in Qatar. De poster is echt, maar is onderdeel van een campagne van een Qatari burgerorganisatie gericht op het gedrag van bezoekende buitenlanders. Het FIFA-logo is er op gefotoshopt. Overigens kloppen de regels op de poster ook niet volledig. Zo worden de regels rondom alcohol juist versoepeld tijdens het aankomende WK voetbal. [DPA]
Zweedse enquête bevroeg geen recente vluchtelingen
Een enquête onder Zweedse burgers die in het buitenland zijn geboren wees uit dat velen van hen ooit op vakantie zijn geweest naar hun land van afkomst. De resultaten van deze enquête worden op meerdere blogs ingezet als bewijs dat vluchtelingen op vakantie gaan in hun thuisland. Factcheck Vlaanderen nam contact op met het onderzoeksbureau dat de enquête uitvoerde en concludeerde dat de vragenlijst niet door recente vluchtelingen werd ingevuld. De deelnemers waren allemaal lid van een online panel en wonen al sinds de jaren ‘70/’80 in Zweden.
Luistertip: De Dag over het FvD Trollenleger
Na een filmpje van FvD-kamerlid Gideon van Meijeren kreeg politiek verslaggever Merel van Ek te maken met het trollenleger van de partij. In podcast De Dag (NPO Radio1) vertelt Robert van der Noorda, expert op dit gebied en oprichter van Trollrensics, wat zo’n leger precies inhoudt en hoe het te werk gaat.
Kijktip: #Ophef van Nieuwsuur over 'omvolking'
Collega Rudy Bouma duikt opnieuw in de wereld van complotten in een nieuwe aflevering van #Ophef van Nieuwsuur. Ditmaal over de populaire extreemrechtse 'omvolkingstheorie'.
En verder...
Elon Musk is de nieuwe ‘Chief Twit.’ Na een lange en rumoerige onderhandelingsperiode koopt Musk Twitter voor 44 miljard dollar. Hij belooft onder andere extreme standpunten minder te censureren. [NRC]
Onderzoek van de Universiteit van New York naar desinformatie en de tussentijdse verkiezingen in de VS toont aan dat TikTok nepnieuws slecht filtert. Maar liefst 90% van de reclames met misinformatie werden door de filters van het platform goedgekeurd. [De Volkskrant] [Global Witness]
Hart van Nederland vroeg 3503 Nederlanders naar hun overtuigingen over complottheorieën. Meer dan 51% bleek te geloven in alternatieve waarheden, onder FvD-stemmers was dat zelfs 94%.
Complottheorieën zijn van alle tijden. In de vijftiende eeuw werden in Roermond tientallen vrouwen vermoord omdat ze door complotdenkers waren aangewezen als heksen. De stad herstelt na vier eeuwen de eer van de slachtoffers. [NOS]
Agenda
3 november - Volgende week is het zo ver! Donderdag staat in het teken van Dag van de Journalistiek. Met als afsluiter om 20:00 de P.J. Bloklezing: Nieuwschecker Peter Burger spreekt over feiten, frames en folklore in twee eeuwen Leids misdaadnieuws.
6 november: Fake News Festival in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag.
18-19 november, Leiden: Congres van de Vereniging van Onderzoeksjournalisten.
Tot volgende week,
Alexander, Peter, Michelle, Arno, Leon en Maaike