Kees Boonman adviseert: doneer aan Nieuwscheckers!
Crowdfunding: 60% behaald
De teller van onze crowdfunding voor het factchecken van de Europese verkiezingen staat nu op 60 procent. Mooi! Op 2 april (Internationale Factcheckdag) stoppen we en moet de 100 procent bereikt zijn.
We krijgen een steun in de rug van onze collega, politiek journalist Kees Boonman. Hij beveelt iedereen in deze video aan om Nieuwscheckers te steunen. "Zodat politici ons niet voor de gek houden." Kijken!
Donateurs zeiden onder andere:
'Pure noodzaak in een tijd waarin nepnieuws door politici wordt gebruikt voor dubieuze doeleinden.'
En:
'Je kan alleen maar geïnformeerd een goede keuze maken. Dan moeten de feiten wel kloppen.' Donateurs, bedankt voor deze steun in onze rug!
Onze factchecks: Engelse les in de kleuterklas en de populairste naam ter wereld
Om later als je groot bent, goed Engels te spreken, kan je als kleuter het beste al Engelse les krijgen. Alleen... dat werkt helemaal niet, zo berichtten diverse media afgelopen februari. Een uur Engelse les per week voor kleuters, zorgt er helemaal niet voor dat ze in hogere klassen beter Engels sprekken. Arende de Wit, een onze studenten, zocht nog even uit of dit nieuws klopt, en inderdaad: een uurtje Engelse les per week levert nauwelijks voordeel op.
Sophia. Prachtige naam. Populaire naam ook. De populairste naam van de hele wereld. Volgens Cosmopolitan. Maar niet volgens de factcheck van onze student Lune Visser: er zijn helemaal geen cijfers over alle namen in alle landen in de wereld.
Factchecks van andere media
Wat? Worden in Nederland dagelijks 1,7 tot 1,8 miljoen dieren geslacht? Zoveel? Dat kan toch niet waar zijn? Dat zal student Tom van Beurden van de Fontys Hogeschool Journalistiek zich hebben afgevraagd toen hij dit forse aantal voorbij zag komen in een bericht van RTL Nieuws. Maar het blijkt toch echt zo te zijn, zo stelde hij vast. Het zijn wel vooral slachtkuikens. Als je die niet meeteelt gaat het om een stuk minder dieren die de dood vinden, namelijk honderdduizend per dag. Lees de hele factcheck bij FACTORY.
Over studenten gesproken, wist u dat die Ritalin slikken zonder doktersrecept? Onder meer om beter te kunnen studeren. Volgens een bericht van Welingelichte Kringen zou een kwart dit wel eens doen. Dat zou blijken uit onderzoek. Maar dat onderzoek is niet representatief, stelde NUcheckt vast. Dus dat een kwart van de studenten oneigenlijk Ritalin gebruiken, is een slag in de lucht.
Wat een gekke bewering van Zeeuwse glastuinbouwers: de komst van windmolens zou slecht zijn voor hun tomaten. Waarom? Nou, omdat de schaduw van de wieken zorgt voor minder zonlicht in de kassen. En tomaten houden van licht, dus die gaan het minder goed doen. Maar volgens de deskundige die EenVandaag raadpleegde is de schaduw van draaiende wieken zo klein, dat het effect ervan op de groei van tomaten verwaarloosbaar klein is.
AD publiceert vervalste video Urk
Een opmerkelijke fout van het AD: dat publiceerde dinsdag onder de kop 'Woedende jongeren uit Urk dringen huis binnen en roepen "Geertje Wilders!"' een vervalste video van de rellen op Urk. Een grote groep Urkse jongeren belaagde een plaatsgenoot van Marokkaanse afkomst. Het laatste deel van een video daarvan, waarin de naam van Wilders werd geroepen, was geknipt uit een video van rellen in Geldermalsen in 2015. AD heeft die beelden aanvankelijk stilzwijgend verwijderd en plaatste pas een rectificatie nadat het rumoer op Twitter over deze fout toenam.
De video werd in eerste instantie online gezet door De Stentor en verscheen ook op de overkoepelende site van het AD. De Stentor ontving hem van een bron op Urk. Omdat de aangevallen familie zei dat de relschoppers de naam van Wilders schreeuwden, is dat deel van het bericht niet aangepast, aldus de Stentor en AD. (Lees hier het artikel en de rectificatie.)
Onderzoek: desinformatie rond Gele Hesjes en Brexit
Gele Hesjes
Over de Franse Gele Hesjes en in Facebookgroepen van deze protestbeweging worden veel valse berichten verspreid, zoals beelden van de protesten in Catalonië, die worden voorgesteld alsof ze uit Frankrijk stammen. Dat blijkt uit een onderzoek van de progressieve activistische organisatie AVAAZ. De honderd populairste berichten die door factcheckers als onjuist zijn beoordeeld, werden meer dan vier miljoen keer gedeeld op Facebook. De 37 video's in de verzameling waren goed voor 42 miljoen views.
Een van de gevallen is Nederlands: beelden van een moeder met kinderwagen die werd aangehouden omdat ze haar gele hesje niet wilde uittrekken, bleken een vrouw te betreffen die zich niet kon identificeren en aandacht trok omdat ze met een pop in en kinderwagen rondliep. De Engelse versie van de video was goed voor 1,3 miljoen views.
Daarnaast onderzocht AVAAZ Russische invloed op de beeldvorming in Frankrijk. Op Youtube bleek de Franstalige versie van het Russische kanaal verreweg de meest bekeken video's over de Gele Vestjes te leveren. RT France haalde meer dan twee maal zo veel views (23,1 miljoen) dan Le Monde, L’Obs, FRANCE 24, Le Figaro en LeHuffPost samen (10,9 miljoen). Let wel: AVAAZ onderzocht in dit deel niet de betrouwbaarheid van de berichtgeving, maar het volume en het bereik. (AVAAZ: Yellow Vests flooded by fake news)
Brexit-debat
Uiterst rechtse Twitteraars van buiten het Verenigd Koninkrijk hebben invloed uitgeoefend op het Engelse Brexit-debat. Dat blijkt uit een onderzoek van internetbeveiligingsbedrijf F-Secure op basis van 24 miljoen tweets, verstuurd van begin december tot half februari. De 'Remain'-aanhangers ogen authentiek, het 'Leave'-kamp is versterkt door Twitteraars uit het buitenland. Ook deden Leave-supporters vaker een beroep op minder gevestigde nieuwsbronnen. Andy Patel, de opsteller van het rapport, sluit een gecoördineerde campagne van nep-burgers ('astroturfing') niet uit. (samenvatting door BBC; onderzoek door F-Secure)
En verder...
Feiten zijn niet genoeg om desinformatie tegen te gaan: probeer mensen te overtuigen met een beter verhaal. Dat betoogde Ben Nimmo, die voor het Digital Forensics Research Lab van de Atlantic Council onderzoek doet naar trollen en valse berichten. Vertel bijvoorbeeld over je eigen onderzoek in de vorm van een whodunnit. (Een voorbeeld van zo'n detectiveverhaal: Hoe een tattoo ons naar de Macedonische vrachtwagenchauffeur leidde die ladingen nepnieuws afleverde op Internet.)
In Den Haag vielen vorig jaar honderden spreeuwen dood. Volgens een complottheorie komt dit door geheime proeven met een 5G-netwerk. Dat verhaal heeft inmiddels ook het buitenland bereikt. De Deense factcheckers van Tjekdet zochten het uit en concluderen: 'historien er falsk.'
De algoritmen van Bol.com bevelen klanten die naar boeken over vaccinatie zoeken en top-vijf aan met louter boeken die vaccinatie afraden. Boekhandelaar Bol moet zijn verantwoordelijkheid nemen, zeggen medici tegen de Volkskrant.
Agenda
18 maart: Kenniscafé in De Balie (Amsterdam), over polarisatie in het publieke debat. Met o.a. politicoloog Rebekkah Tromble over woordenstrijd op Twitter en communicatieonderzoeker Hedwig te Molder over experts in een post-truth samenleving. Toegang 10 euro.
12 april: wetenschapsjournalistiek in tijden van nepnieuws. Middagsymposium in de Veerensmederij in Amersfoort, met o.a. Nieuwschecker Alexander Pleijter en framingexpert Baldwin Van Gorp. Toegang gratis, wel even aanmelden.
Tot slot: kijk vooral deze video waarin politiek journalist Kees Boonman een oproep doet om Nieuwscheckers te steunen. En vergeet niet om daarna naar SteunLeiden.nl te gaan voor een donatie zodat Nieuwscheckers tijdens de campagne voor de Europese verkiezingen hard aan de slag kan met factchecken. Help ons aan de 100%!
Tot volgende week!
Peter Burger
Alexander Pleijter