Indianenverhalen rond Trumps coronabesmetting
Coronavirus/Covid-19
Trumps coronabesmetting
Het nieuws over Trumps coronabesmetting was nog nauwelijks wereldkundig gemaakt - uiteraard door Trump zelf op Twitter - of de wildste geruchten en speculaties deden de ronde op sociale media. Hij zou niet echt positief getest zijn (hier het bewijs dat dat wel zo was). Trump zou opzettelijk besmet zijn door de Democraten tijdens het eerste verkiezingsdebat met Biden. Hij zou zijn besmetting in scene hebben gezet om er electoraal gewin uit te halen. Factcheck.org maakte een overzicht. Het opstijgen van de 'doomsday planes' - mobiele commandoposten in tijd van crisis - hing samen met Trumps besmetting - het was een routinevlucht die al langer op de agenda stond.
Ook Trumps opname in het ziekenhuis een dag later zorgde voor wilde berichten. Zo beweerde de beruchte complotdenker Alex Jones dat artsen de president daar moedwillig om het leven hadden gebracht (lariekoek). Trump zou in de tekenfilmserie The Simpons al zijn afgebeeld in een doodskist (een oude hoax). Een video zou leden van een motorclub tonen die knielend voor het ziekenhuis bidden voor de genezing van Trump (een oude video uit Zuid-Afrika).
De president zelf liet zich ook niet onbetuigd. Meteen nadat hij het ziekenhuis verlaten had, liet hij op Facebook en Twitter weten dat het niet zo'n vaart loopt met het coronavirus:
Flu season is coming up! Many people every year, sometimes over 100,000, and despite the Vaccine, die from the Flu. Are we going to close down our Country? No, we have learned to live with it, just like we are learning to live with Covid, in most populations far less lethal!!!
Dat aantal griepdoden is een overdrijving (het Centers for Disease Control and Prevention komt tot een schatting van 12 duizend tot 61 duizend griepdoden per jaar in de VS sinds 2010) en dus verwijderde Facebook Trumps bericht en verborg Twitter de tweet achter deze mededeling:
This Tweet violated the Twitter Rules about spreading misleading and potentially harmful information related to COVID-19. However, Twitter has determined that it may be in the public’s interest for the Tweet to remain accessible.
Vals bericht over strengere coronamaatregelen
Het ministerie van Justitie en Veiligheid waarschuwde maandag voor een onjuist bericht op sociale media. Volgens het bericht zouden vanaf vandaag (vrijdag) nieuwe coronamaatregelen gaan gelden, zoals een verbod op amateursportwedstrijden en een avondklok voor de grote steden. "Het is te betreuren dat mensen via deze wijze nepnieuws verspreiden en onrust veroorzaken", liet het ministerie op Twitter weten.
Het onjuiste nieuws kwam ook in de tv-uitzending van actualiteitenrubriek EenVandaag. In de reconstructie van NRC vertelt EenVandaag-hoofdredacteur René van Brakel dat het programma duidelijker had moeten zijn over de bron van het nieuws: "We hadden moeten zeggen dat het om onbevestigde WhatsApp-berichten ging.” Hij vindt het wel „gerechtvaardigd” dat EenVandaag het nieuws bracht. „Omdat het vorige week ook zo ging.”
Nieuwschecker Peter Burger toont zich in het NRC-artikel niet verbaasd dat mensen het valse bericht gretig rondstuurden, want in de afgelopen maanden lekten de coronamaatregelen van de regering steeds uit voordat een persconferentie plaatsvond. Daarmee krijgt een vals appje makkelijk geloofwaardigheid.
Europese Commissie wil meer data van socialemediabedrijven
De Europese Commissie vindt dat de socialemediabedrijven Facebook, Google, Microsoft, TikTok en Twitter goed bezig zijn met het bestrijden van misinformatie over Covid-19. Dat staat in een rapport dat deze week uitkwam. Maar er is ook kritiek: zo leveren de bedrijven te weinig gegevens die specifiek betrekking hebben op de EU en de afzonderlijke lidstaten, zodat onduidelijk is of de maatregelen daar effect hebben.
Factchecks van andere media
Tweede coronagolf door vakantie in het buitenland?
RIVM-hoofdwetenschapper Jaap van Dissel in de Tweede Kamer: ‘Het waren met name de jongeren die in Zuid-Frankrijk en Spanje op vakantie zijn geweest die het virus meebrachten, en het via feesten en studentenhuizen verder verspreidden.’ Is dat echt zo, vroeg wetenschapsjournalist Maarten Keulemans zich af. Die vraag blijkt helemaal niet zo makkelijk te beantwoorden. "In werkelijkheid is onduidelijk of de jongeren wel zo massaal in Frankrijk en Spanje zaten, en hoeveel besmettingen nu echt afkomstig zijn uit het buitenland", luidt de conclusie in de Volkskrant.
Verzinsels over overleden kinderen door mondmaskers
Op sociale media circuleren al enige tijd berichten over kinderen die in Duitsland na het dragen van een mondmasker zouden zijn overleden. Dit is een hoax, want van dergelijke incidenten is niks bekend bij de politie, schrijft DPA Factcheck.
Positieve uitslag zonder coronatest is onwaarschijnlijk
Op Twitter en Facebook gaat het gerucht rond dat iemand die niet komt opdagen bij zijn geplande coronatest, een paar dagen later toch een positieve testuitslag zou krijgen. Dit is onwaarschijnlijk, stelde NUcheckt vast. Dezelfde urban legend circuleert ook in andere landen, waaronder de VS en Italië.
Nepnieuws over Bill Gates en bevolkingsgroei
Een foto van een krant wekt ten onrechte de indruk dat Bill Gates in 2011 een plan uit de doeken deed om de wereldbevolking te laten krimpen door middel van verplichte vaccinatie. Gates had het destijds niet over het laten krimpen van de wereldbevolking, maar het verminderen van de groei van de wereldbevolking. Dat kan volgens Gates door vaccins te ontwikkelen die de kindersterfte terugdringen, waardoor de kans groter wordt dat kinderen de volwassen leeftijd halen. Dat zou in zijn visie ervoor kunnen zorgen dat ouders niet langer streven naar veel kinderen. Aldus DPA Factcheck.
Tips en trucs
Zie je een video op Twitter die je wil bewaren, reageer dan op de tweet met de betreffende video en tag @this_vid. Het account creëert dan automatisch een downloadbare video voor je.
Het gebeurt nogal eens dat webpagina's verdwijnen. Dat is onhandig als je gelinkt hebt naar die pagina. Maar er is een oplossing voor: met Perma.cc maak je een backup van die pagina met een permanente link, die niet zal verdwijnen. Nadeel: na 10 gratis links wordt het een prijzige business voor individuele gebruikers.
En verder...
Deze week maakte Facebook bekend rigoreus op te treden tegen alle berichten, pagina's en groepen die een link hebben met QAnon.
Voor QAnon-aanhangers zijn de maatregelen van Facebook natuurlijk alleen maar een bewijs voor het complot waarin ze geloven, schrijft de New York Times.
Onderwijl tieren de QAnon-video's welig op YouTube, schrijft Business Insider.
Wil je weten wat QAnon is? Lees de uitleg van NOS.
De verslaggever van de New York Times die de QAnon-beweging volgt, schrijft over de afweging die journalisten moeten maken als het gaat om complottheorieën: Als je er te vroeg over publiceert, werk je ongewenst mee aan de verspreiding van een complottheorie, door er te laat over te publiceren kan een complottheorie tot wasdom komen zonder op feiten gestoelde tegenspraak.
Computers zijn steeds beter in staat om vast te stellen of een tekst flauwekul bevat. Marcel Levi fantaseert in zijn column in het Parool over de computer als moderne leugendetector voor nepnieuws: "Wellicht kunnen Facebook en Twitter waarschuwen voor teksten met veel valse informatie door die steeds feller rood te maken. Of kan het fotootje van de verzender een steeds langere neus krijgen als de boodschap veel onware informatie bevat."
Ben je benieuwd naar welke onwaarheden vicepresidentskandidaten Kamala Harris en Mike Pence in de strijd gooiden tijdens hun debat afgelopen woensdag? Nou, bijvoorbeeld dat Trump het coronavirus een hoax zou hebben genoemd. Meer onwaarheden bij Politifact.
Pointer monitort de komende weken het gedrag van Nederlandse Twittertrollen tijdens de campagne voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Met als hamvragen: welke misinformatie verspreiden ze en wie zitten erachter?
Leestip voor het weekend: vijf manieren waarop media beter verslag kunnen doen van de corona-pandemie (De Correspondent).
Agenda
Misdoom2020: Wetenschappelijk congres met onderzoekspresentaties over mis- en desinformatie, georganiseerd door de Universiteit Leiden. Informatie en aanmelding.
Dat was ’m voor deze week, goed weekend!
Alexander Pleijter & Peter Burger