'Hooorntjes' door smartphonegebruik?
Factchecks van andere media
'Kinderen krijgen hoorntjes door intens gebruik van tablet/telefoon'
The Washington Post schreef vorige week dat de schedels van kinderen uitgroeiingen - in de vorm van hoorntjes - krijgen door intensief gebruik van tablets of mobieltjes. Ook Nederlandse media, waaronder Metro en RTL Nieuws, namen het nieuws over. Het bericht blijkt gebaseerd op een studie van anderhalf jaar oud. NRC concludeert dat er geen bewijs is voor de uitspraak dat smartphonegebruik schedelvergroeiingen kan veroorzaken. De Volkskrant komt tot dezelfde conclusie: het is niet zeker dat jongeren vaker een grote achterhoofdsknobbel hebben, laat staan dat dat door smartphones komt.
Grote Nederlandse Facebookpagina's delen 9/11-complottheorie
Een aantal populaire Nederlandse Facebookpagina's verspreidden deze maand een oude complottheorie over 9/11. Volgens het complot zouden er nooit vliegtuigen de WTC-torens in zijn gevlogen. NUcheckt schrijft dat de pagina's die het bericht deelden, samen bijna een miljoen likes hebben. De complottheorie blijkt afkomstig te zijn van de Amerikaan John Lear, die een voormalig CIA-piloot claimt te zijn. Hij plaatst vaker video's over onderwerpen als aliens op de maan, de moord op John F. Kennedy en ufo's. Lees meer in het artikel van NU.nl.
Tanken met warm weer
Volgens onder meer het Algemeen Dagblad is het gevaarlijk om een auto vol te tanken als het buiten erg warm is, zoals eerder deze week het geval was. Benzine en diesel zetten uit door de warmte, en dat kan volgens de krant in extreme gevallen brand veroorzaken. RTL Z noemt dat 'een fabeltje', mede door het commentaar van ANWB en Bovag. Lees hier wat zij ervan vinden.
Camerabeelden mishandeling gebruikt in foute context
PVV-Kamerlid en buitenlandwoordvoerder Raymond de Roon retweette op 25 juni een video waarop te zien is hoe een vrouw op straat door een man wordt neergehaald en hevig mishandeld. In de tweet wordt gesuggereerd dat de dader een migrant is, die ‘Europa is binnengehaald’ en ‘opgepakt en uitgezet’ moet worden.
Dit misdrijf speelt zich echter niet af in Europa, maar in Zuidoost-China, zo ontdekte het Franse persbureau AFP. Ook Chinese media berichtten dat de zwart-witte camerabeelden afkomstig zijn uit de stad Dalian en laten zien hoe het slachtoffer, Wu (29), door een Chinese man wordt aangevallen. De dader zou inmiddels geïdentificeerd zijn. Nieuwschecker Peter Burger en anderen hebben De Roon geattendeerd op zijn fout, maar hij heeft zijn retweet nog niet verwijderd.
En verder...
In De Groene Amsterdammer staat deze week een stuk over de ‘Baltische Elfen’, Litouwse burgers die (pro-)Russische trollen bestrijden die via de media de samenleving willen verdelen. Leger, nieuwsmedia en burgers werken daarbij hecht samen op een manier die voor West-Europese begrippen vreemd aandoet.
Eerste-generatie factchecken (simpelweg het publiceren van factchecks) is onvoldoende om mensen te attenderen op de aanwezigheid van nepnieuws: er is een tweede en derde-generatie factchecken nodig. Wat daarmee wordt bedoeld, staat in dit artikel van Nieman Lab.
Wist je dat Tweetdeck ook kan worden gebruikt als research tool? Heel handig om bijvoorbeeld grote hoeveelheden informatie te verzamelen. Bellingcat legt uit hoe het werkt.
The Fact Checker van The Washington Post werkt aan het analyseren van (deepfake) video. In dit artikel staan tips hoe je gemanipuleerde video's kan ontmaskeren.
The Wayback Machine van Internet Archive was al geweldig voor factcheckers en andere geïnteresseerden, maar biedt nu ook de nieuwe optie 'changes', waarmee je kunt zien wat er op een web-pagina is veranderd.
Vorige week vond Global Fact 6 plaats in Kaapstad, hét factcheckcongres, georganiseerd door Poynter. Negen wijze lessen die we kunnen opsteken van alles wat daar is besproken, zijn hier op een rijtje gezet.
Er is een nuttige tool die transcripten genereert van Engelstalige YouTube-video's. De tool is ontwikkeld door Chequeado, een Argentijns factcheck-initiatief.
Dag Clémence!
Voor een van onze redacteuren, Clémence Overeem, zit het avontuur bij Nieuwscheckers er helaas alweer op. Clémence heeft ons de afgelopen maanden niet alleen geholpen met het schrijven van artikelen, maar ook video's en grafische vormgeving gemaakt. Wij willen Clémence heel erg bedanken voor zijn inzet en wensen hem veel succes! (Volgende week de laatste video van Clémence: hoe vind je de exacte plek waar een foto is genomen?)
Stuur tips!
Wij staan altijd open voor tips. Lees of hoor je bijvoorbeeld een politicus iets zeggen wat je niet vertrouwt? Of zie je op sociale media nepnieuws voorbijkomen? Stuur je tips door naar ons, en wie weet gaan we ermee aan de slag. Je kan ons bereiken via DM op Twitter, een privébericht op Facebook, Instagram of per mail: nieuwscheckersleiden@gmail.com.
Dat was de nieuwsbrief van deze week. Tot volgende week!
Peter Burger, Alexander Pleijter en Fiorella Opromolla