Hoaxes, canards en broodjes aap
Factchecks
‘Coronaprotest door Aboriginals in Australië’ blijkt video uit Brazilië, 2019
In 2019 protesteerden Guarani-indianen in Sao Paolo tegen bezuinigingen op gezondheidszorg voor inheemsen. Een video van deze protesten (in de oorspronkelijke context te zien in dit item van het Zuid-Amerikaanse nieuwsmedium TeleSUR), werd afgelopen week gepresenteerd als: aboriginals verzetten zich met pijl en boog tegen gedwongen vaccinatie door de Australische overheid. Het bericht, afkomstig van de Telegramgroep Klokkenluiders, werd onder meer verspreid door het Groningse FVD-Statenlid Daniël Osseweijer en door Willem Engel.
Bericht over dwangvaccinatie door Canadees leger is verzonnen
Een vals gerucht over het Canadese leger dat leden van First Nations onder dwang zou vaccineren, bereikte ook Nederland, waar het onder meer door FVD-Kamerlid Pepijn van Houwelingen en FVD-Statenlid Daniël Osseweijer werd verspreid op Twitter. Zij retweetten een video waarin een vrouw vertelt dat vrouwen en kinderen van Black Lake First Nations in Canada het bos in vluchtten voor het leger. Vertegenwoordigers van Black Lake spraken het verhaal tegen en de vrouw uit de video herriep haar bewering. De video verscheen oorspronkelijk op Facebook, werd daar dinsdag verwijderd, maar bleef circuleren via Twitter en andere netwerken.
Factchecks van andere media
In deze video is niet te zien hoe QR-scanners worden vernield
Op Instagram en Facebook circuleerde deze maand een filmpje waarop te zien zou zijn hoe een man 'QR-codecheckapparaten’ vernielt. De video kon rekenen op lovende reacties. Zo schrijft iemand: 'Die man heeft begrepen wat er aan de hand is met onze vrijheid'. Helaas voor deze Facebook-gebruiker zit de vork toch anders in de steel: de video stamt uit 2017, toen de corona QR-codes nog niet bestonden. Het filmpje toont in werkelijkheid een dronken man die incheckmachines op een Zuid-Koreaanse luchthaven stuk slaat. Het feit dat er iets kapot geslagen wordt, klopt dus wel – het is het voorwerp waarop dat nergens op slaat. [Knack]
Geen causaal verband tussen werken in deeltijd en vaker ziek zijn
Als je deeltijders in de zorg meer uren laat werken, zijn er niet alleen meer fte's beschikbaar, het zou er ook nog eens voor zorgen dat de werknemers minder vaak ziek zijn. Dat concludeerde Trouw aan de hand van onderzoeken uitgevoerd door o.a. een pensioenuitvoerder. Maar, schrijft Dokter Media, die aanname klopt niet. Het is een typisch geval van correlatie aanzien voor causatie. [Dokter Media]
Meer vlees eten tegen corona? Nou, dat heeft niet zo veel zin
Het was opmerkelijk, het AD-artikel over een Belgisch onderzoek waarin een verband wordt gelegd tussen een tekort aan zink en selenium en het oplopen van een corona-infectie. Is meer vlees eten, een bron van beide, dan een natuurlijke manier om corona af te weren? Nou, niet bepaald, schrijft wetenschapsjournalist Maarten Keulemans in zijn coronacolumn. Wat bleek? Het ligt allemaal een stuk genuanceerder dan eerder voorgesteld. Volgens de hoogleraar die hij raadpleegt ''rammelt het onderzoek aan alle kanten''. [de Volkskrant]
Het is niet zo dat één foto van een coronaslachtoffer rondgaat onder verschillende namen
Op social media wordt beweerd dat een foto van een coronaslachtoffer gedeeld zou worden onder verschillende namen, om zo te insinueren dat er veel zieken zouden zijn. In werkelijkheid heet de man op de foto Hendrik Visser, en gaf hij interviews aan AD, RTL Nieuws en Leeuwarden Courant. Dat laatste medium interviewde daarnaast Romke Raap, wiens quote ongelukkigerwijs onder de foto van Hendrik Visser terechtkwam, met verwarring als gevolg. [DPA-factchecking]
En verder...
Uit eigen onderzoek van Twitter blijkt dat hun platform vooral de ruimte lijkt te geven aan rechtse geluiden. Hoe dat komt, is niet duidelijk, benadrukken de onderzoekers. [Protocol]
Zonder mogelijkheid om terug te keren op zijn voorheen zo geliefde Twitter, gooit Donald Trump het vanaf 2022 over een andere boeg. Hij begint het sociale medium Truth Social, waar de berichten geen tweets maar 'truths' heten. Daarnaast start hij een, naar eigen zeggen, ''niet-woke'' streamingdienst. [Villamedia]
Kennen we Facebook vanaf volgende week onder een andere naam? Het lijkt er wel op. Het bedrijf zou zijn naam willen veranderen om meer nadruk te liggen op ambities in de metaverse. [The Verge]
Ongehoord Nederland-voorman Arnold Karskens was het grootste deel van zijn carrière oorlogsverslaggever. Voormalig collega Raymond van den Boogaard maakte zijn profiel op. [De Groene]
Niet zelden komt desinformatie de wereld in door een kop die de nuance van het artikel eronder niet goed weergeeft. Het bepalen van die titel vergt dan ook zorgvuldigheid, zeker als het gaat om wetenschappelijk nieuws. NiemandLab zet een paar vuistregels op een rij.
WERK: NU.nl zoekt fulltime factchecker. Solliciteren kan tot en met 15 november.
Luistertip: factchecken op TikTok
Hoewel TikTok sinds begin 2021 waarschuwingen plaatst bij berichten die mogelijk desinformatie bevatten, is het platform, net als andere sociale media, een belangrijke verspreider van fake news. De vaak jonge doelgroep is er vatbaar voor, zegt social media expert Marieke Kuypers. Om hen te bereiken, maakt ze zelf TikToks waarin ze fake news onder de loep neemt. [NPO Radio 1]
Tot de volgende!
Alexander, Peter, Jord, Maaike en Kim