Grafiekpolitie klopt aan bij NOS
Grafiekpolitie klopt aan bij NOS
Ook grafieken met kloppende cijfers kunnen onbedoeld een onjuiste indruk wekken. Zo schreef de NOS een degelijk artikel over toenemend politiegeweld in de VS, maar ging het mis met een van de grafieken. Onze Grafiekpolitie dook in de zaak. Verder maakten we ons deze week op voor de factcheckmarathon door ons te verdiepen in verkiezingsprogramma’s en beweringen van politici. Veel leesplezier!
Grafiekpolitie: NOS-grafiek misleidend over politiegeweld
In onze rubriek ‘Grafiekpolitie’ passen we wetenschappelijke kennis over data-visualisaties toe op grafieken en infographics. Op 1 februari plaatste de NOS een artikel over politiegeweld in de VS. Het artikel bespreekt een toename in het aantal doden door politiegeweld. Om deze stijging te visualiseren, zette de NOS data van Mapping Police Violence in een grafiek.
De grafiek van de NOS laat zien hoe het aantal gedode Amerikanen over de afgelopen tien jaar fluctueerde tussen de circa 1045 en 1190 personen. Het betreft dus een verschil van 145 personen met een gemiddelde stijging van ongeveer anderhalve procent per jaar. Hoewel deze cijfers laten zien dat politiegeweld een groot en groeiend probleem is in de VS, is de visualisatie misleidend.
De Y-as begint niet bij nul waardoor de grafiek een veel extremere toename laat zien dan de werkelijkheid. Hoe zeer het beeld vertekent doordat de verticale as is afgesneden, wordt duidelijk als we de in dezelfde vormgeving een grafiek tekenen waarvan de Y-as wel begint bij 0. Wil je meer weten over de onderbouwing van deze correctie? Lees dan het hele artikel op Nieuwscheckers.nl.
Factcheckmarathon
Aan talkshowtafels, tijdens verkiezingsdebatten en op sociale media zullen politici de komende weken uitspraken doen over het stikstofdossier, asielzoekers, wonen, vervoer en andere onderwerpen. Journalisten van het AD en de aangesloten regionale kranten, Pointer en Nieuwscheckers gaan gezamenlijk controleren of beweringen kloppen met de feiten.
Voor deze factcheckmarathon vestigt het tijdelijke team van AD, Pointer en Nieuwscheckers zich in het M-gebouw in Hilversum. Maandag 6 maart start de 9-daagse factcheckmarathon. Op de verkiezingsdag 15 maart wordt de marathon afgesloten met een factcheckdebat in Beeld en Geluid in Hilversum.
Kom je een bewering tegen waarvan je je afvraagt: klopt dat wel? Laat het ons dan weten!
Factchecks van andere media
Emoji Oekraïense vlag niet exclusief voor betalende Twitter-leden
Sinds kort is het mogelijk om te betalen voor een blauw vinkje via ‘Twitter Blue’. Abonnees betalen 8 dollar per maand om het teken achter hun naam te zien verschijnen en krijgen toegang tot exclusieve functies. In een virale tweet werd beweerd dat het gebruik van de emoji van de Oekraïense vlag tot dit abonnement beperkt zou worden. De bewering is onjuist. Bovendien is het screenshot dat de twitteraar als bewijs leverde niet echt. [Snopes]
1 op de 10 Britse vrouwen neemt ontslag door menopauze
De Zweedse loopbaancoach Sandra Peeters beweert op haar blog dat 1 op de 10 vrouwen stopt met werken wanneer de menopauze begint. Hoewel ze deze claim inzet om haar loopbaancoachings te verkopen, klopt de bewering wel. Peeters deelde het onderzoek met de oorspronkelijke data met Knack. Uit verschillende studies komt naar voren dat menopauzesymptomen een negatief effect hebben op de werksituatie en de arbeidsparticipatie van vrouwen.
Geen insectenkookboek van het WEF
Online duikt regelmatig de claim op dat het World Economic Forum (WEF) mensen wil verplichten om insecten te eten. Knack schreef al meerdere factchecks (zoals deze en deze) die de bewering ontkrachten. Nu wordt ook de vrouw van WEF-voorzitter Klaus Schwab bij het complot betrokken. Volgens een Nederlandse twitteraar zou mevrouw Schwab mee hebben gewerkt aan een insectenkookboek. Volgens Knack is er ook voor deze claim geen bewijs.
Onderzoek: Nieuwsmedia stimuleren geloof in misinformatie niet
Is het beter dat nieuwsmedia het bestaan van complottheorieën verzwijgen? Kunnen ze onwaarheden beter negeren in plaats van factchecks erover te publiceren? Dat zijn relevante vragen omdat onderzoek heeft laten zien dat veel mensen via nieuwsmedia bekend raken met complottheorieën en onwaarheden. Maar zorgen nieuwsmedia er op die manier ook voor dat mensen gaan geloven in complottheorieën of onwaarheden?
Onderzoekers van het Reuters Institute for the Study of Journalism vroegen mensen naar hun mediagebruik en legden hen onjuiste beweringen over corona voor, met de vraag of ze bekend waren met die beweringen en of ze dachten dat die wel of niet correct waren.
Het onderzoek laat zien dat mensen die veelvuldig gebruik maken van nieuwsmedia, inderdaad meer bekend zijn met onjuiste beweringen. Dat bevestigt dat nieuwsmedia zorgen voor een wijdere verspreiding van complottheorieën en onwaarheden. Maar zorgt dat er ook voor dat er meer mensen in gaan geloven? Dat blijkt niet het geval. Het feit dat mensen via nieuwsmedia bekend raken met onjuiste beweringen, leidt er niet toe dat ze in die onjuiste beweringen gaan geloven.
Nieuwsmedia kunnen dus gerust factchecks blijven publiceren en (op een goede manier) aandacht besteden aan complottheorieën.
En verder…
Nepadvertenties die oproepen tot een lagere opkomst en geweld tijdens de aankomende Provinciale Statenverkiezingen werden goedgekeurd door TikTok. BNR creëerde de reclames om het moderatieteam te testen. [NU]
Fox News-topman Rupert Murdoch geeft toe dat de nieuwszender een rol heeft gespeeld in het verspreiden van nepnieuws tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020. [Villamedia]
Turkse journalisten worden beschuldigd van het verspreiden van nepnieuws over de aardbeving van 6 februari. Tenminste vier verslaggevers hangt een gevangenisstraf boven het hoofd. [BBC]
In de strijd tegen Russische desinformatie hebben het afgelopen jaar burgers en overheden de handen ineen geslagen. O.a. voorbereiding op nepnieuws, open samenwerking via betrouwbare netwerken en nieuwe technologieën waren onmisbaar in deze strijd. [NED] [Just Security]
Jongvolwassenen maken in grote getalen een afspraak voor de gratis HPV-vaccinatie. Het RIVM ziet, mede dankzij een afname in nepnieuws, het vertrouwen in het HPV-vaccin steeds meer toenemen. [NU]
Nepnieuws over de consumptie van insecten duikt overal in de Europese Unie op. De beweringen variëren van zorgen over een verplichting om insecten te eten tot de insinuatie dat insecten giftig zouden zijn. [EDMO]
De beperkte mogelijkheden van het strafrecht en de ingewikkelde definitie van onwaarheid belemmeren de formulering van een algemeen verbod op nepnieuws. ICT-jurist Engelfriet legt aan Tweakers uit waarom het zo lastig is om nepnieuws strafbaar te maken.
Zowel mainstream als alternatieve media gebruiken taal die de legitimiteit van klimaatactivisten ondermijnt. Termen als hysterie, terrorisme en elitisme worden regelmatig ingezet om activisten te beschrijven. [ISD Global]
Kijktip: Misinformatie over transmensen
Van TikTok tot in de Tweede Kamer: er wordt volop gespeculeerd over de intenties en het gedrag van transgender mensen. Zo zou 80 procent van de kinderen na de puberteit over hun transgender gevoelens heen groeien, zouden transgender gevoelens sociaal besmettelijk zijn en zouden heel veel mensen achteraf spijt hebben van hun transitie.
In de nieuwste aflevering van Pointer Checkt worden deze drie misleidende claims over transmensen ontkracht met behulp van onderzoek, experts en de ervaringen van transmensen. Kijk de aflevering hier of lees het bijbehorende artikel.
Agenda
Maart
6-14 - Factcheck-Marathon Provinciale Statenverkiezingen 2023. Samen met Pointer en AD checkt Nieuwscheckers meer dan een week lang beweringen van politici en zetten we de feiten op een rij in de aanloop naar de verkiezingen.
15 - Het factcheckdebat bij Beeld en Geluid in Hilversum. Met workshops van o.a. factcheckers van VRT, Pointer, onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam en Maastricht Universiteit en Beeld & Geluid.
April
20 - Benedmo-webinar: Making factchecks work. Door onderzoekers Michael Hameleers en Marina Tulin. Schrijf je hier in.