Geen opleving coronabesmettingen na opening Franse scholen
Coronavirus/COVID-19
Misinfo
Onderzoekers van onder andere het Meertens Instituut en de Vrije Universiteit (Amsterdam) meten in hun nieuwe TRUTH-onderzoek hoe gevoelig mensen zijn voor corona-nepnieuws. Dat onderzoek vindt plaats via de Fake Corona News-enquête (via deze link in het Nederlands, maar ook beschikbaar in het Engels). Invullen duurt maar vijf minuten.
Valt je op dat ergens corona-misinformatie staat? Volg dan dit stappenplan dat VPRO Tegenlicht baseerde op tips van desinformatie-expert Craig Silverman: (1) kom niet gelijk in actie, (2) check de bron, (3) verwacht geen quick fix en (4) neem je verantwoordelijkheid. Silverman gaf de tips afgelopen week in dit interview (podcast).
Hoe ga je ermee om als een vriend of familielid gelooft in complottheorieën, bijvoorbeeld over COVID-19? In NRC geven experts, onder wie Nieuwschecker Peter Burger, enkele adviezen. “Wil je alleen jouw wereldbeeld aan de ander opdringen: doe het niet. Dat leidt alleen maar tot polarisatie.”
Tech
De EU eist van techreuzen dat zij gedetailleerde data over corona-misinformatie op hun platforms met Brussel delen, schrijft de Financial Times. Europese ambtenaren beschouwen de maatregelen van techbedrijven tot nu toe als onvoldoende en zijn bang dat zij niet transparant genoeg zijn om het probleem goed aan te kunnen pakken. “We don’t want them to disclose their trade secrets, but we need them to open up.”
Facebook-oprichter Mark Zuckerberg heeft tegen de BBC gezegd achter zijn beslissing te staan Facebookberichten te verwijderen als deze corona-misinformatie bevatten die lichamelijk letsel kunnen veroorzaken. Hij geeft toe dat Facebook in het verleden ‘achterliep’, maar zegt dat het platform inmiddels veel nieuwe lessen heeft geleerd. Lees hier de samenvatting van het interview.
De VN heeft een nieuw platform tegen COVID-misinformatie gestart met de naam Verified. Het platform maakt gebruik van een netwerk van ‘digitale eerstehulpverleners’, vrijwilligers van over de hele wereld die betrouwbare informatie over het virus delen en verspreiden. Bekijk hieronder de promotievideo.
Factcheck van Nieuwscheckers
Geen opleving coronabesmettingen door heropening scholen in Frankrijk
Op 11 mei gingen in Frankrijk de basisscholen weer open. Een week later brachten enkele media het nieuws dat er daardoor een opleving van het aantal coronabesmettingen was. Maar dat klopt niet, het aantal besmettingen is constant gebleven, blijkt uit de cijfers.
Factchecks van andere media
Aspirine geen wondermiddel
Via Facebook en WhatsApp werd een bericht verspreid waarin ten onrechte werd beweerd dat sterfte bij besmetting met COVID-19 wordt veroorzaakt door trombose in plaats van longontsteking, schrijft NUcheckt. In het bericht staat ook dat de oplossing voor de ziekte een combinatie van aspirine, citroen en honing zou zijn. Beide zijn onjuist: er is nog geen medicijn tegen COVID-19 en trombose is niet de enige ernstige complicatie bij corona-slachtoffers.
Chronicles of COVID-19
ABC News debunkt een aantal nieuwe nepnieuwsberichten over corona. Zo maakt het griepvaccin je niet kwetsbaarder tijdens de pandemie en heeft C.S. Lewis, de schrijver van The Chronicles of Narnia, nooit een gesprek tussen de duivel en Jezus beschreven dat deze periode voorspeld zou hebben.
En verder...
Vox legt uit waarom een nepschandaal over Obama tekenend is voor de manier waarop Trump misinformatie verspreidt voor zijn eigen politieke gewin. Het komt allemaal neer op de term flooding the zone, ‘de zone laten overstromen’, wat kort gezegd inhoudt: als een nepverhaal wordt opgepikt door de media en zij erover publiceren (al bevestigen zij dat er niets van klopt), krijgt het toch aandacht en blijven onderwerpen die écht belangrijk zijn onderbelicht. Lees ook dit Twitter-draadje van gerenommeerd mediacriticus Jay Rosen, waarin hij vertelt welke lessen hij trok uit de Amerikaanse berichtgeving over Trump.
Wetenschappers van Ohio State University stelden vast dat iedereen misinformatie creërt, vaak zonder het door te hebben. Dat werkt zo: wanneer je cijfers leest over een onderwerp en die doorgeeft aan een ander, bestaat er een flinke kans dat je de cijfers aanpast op basis van je eigen vooroordelen en verwachtingen. De volgende geeft het weer net iets anders door, vergelijkbaar met zo’n doorfluisterspelletje dat je als kind deed. En net als in het spel blijft van het initiële verhaal doorgaans weinig over.
Advalvas weegt de waarde van ingrijpen door sociale media en de censuur die dat met zich meebrengt tegen elkaar af. Nieuwschecker Alexander Pleijter denkt mee: “De vrijheid van meningsuiting is een groot goed. Ik vind dat je die niet moet inperken.”
Op 4 mei ging op Twitter een bericht rond: er was een coup gepleegd in Qatar. Binnen enkele uren waren honderdduizenden tweets verstuurd over het onderwerp. Explosies, een afgezette emir en Turkse gevechtstroepen speelden een centrale rol. Maar… Er bleek allemaal niets van waar.
Agenda
27 mei: Online meet-up van VPRO Tegenlicht Rotterdam over nepnieuws. Met mediawetenschapper prof. dr. José van Dijck (Universiteit Utrecht). 15.00-17.00, toegang gratis, reserveren verplicht. Aanmelden via innovatienetwerk@rotterdam.nl.
28 mei: Online college van filmwetenschapper Dan Hassler-Forest (Universiteit Utrecht) over complottheorieën in de media. 20.00-21.00, gratis, taal: Engels, registreren via deze link.
18 juni: Webinar met uitgebreide tips om valse informatie te herkennen van VRT-journalist en misinformatie-expert Tim Verheyden. 11.00-12.30, €49, registreren via deze link.
23 juni: Webinar ‘Fake news in tijden van corona’, met te gast journalistiekdocent en mediawetenschapper Michaël Opgehaffen (Universiteit Utrecht/KU Leuven). 20.00-21.45, gratis, aanmelden via deze link.
Alle live-evenementen zijn geannuleerd wegens de coronamaatregelen.
Stuur tips
Er circuleren veel onwaarheden over het coronavirus. Kom je iets tegen waarvan je je afvraagt of het klopt? Laat het ons weten! Wellicht kunnen wij het checken. Je kunt ons bereiken via DM op Twitter, Facebook of per mail: nieuwscheckersleiden@gmail.com.
Tot de volgende nieuwsbrief,
Peter Burger, Alexander Pleijter en Romy Heymans