Fox News verspreidde bewust nepnieuws
Fox News verspreidde bewust nepnieuws
De Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020 verliepen allesbehalve soepel. Tot maanden na de overwinning van president Joe Biden verspreidden Donald Trump en nieuwszender Fox News complottheorieën over grootschalige verkiezingsfraude. In het kader van een recente rechtszaak geeft Fox News toe bewust te hebben gelogen. Het verspreiden van nepnieuws kost de zender bijna 800 miljoen dollar.
Leugens over verkiezingsfraude kosten Fox News 787,5 miljoen dollar
6 januari 2021 staat in het geheugen van veel Amerikanen gegraveerd als een trieste dag voor de democratie. De trappen van het parlementsgebouw werden overspoeld door een zee van Amerikaanse vlaggen die niet uit vreugde, maar uit frustratie in de lucht werden gehesen. De betogers leken overtuigd dat de verkiezingen waren gestolen. De belangrijkste bronnen van deze bewering: Donald Trump en Fox News.
In de maanden na de verkiezingen van 2020 stond Fox News zij aan zij met de voormalige president. Zowel presentatoren als producenten leken oprecht te geloven dat er sprake was van grootschalige verkiezingsfraude. Ook na een storm van bewijs in hun nadeel hield de zender voet bij stuk. Achter de schermen was niets minder waar, blijkt uit interne communicatie bemachtigd door stemcomputerfabrikant Dominion. Betrokkenen binnen het bedrijf, waaronder de populaire presentator Tucker Carlson, spraken onderling meermaals de eigen berichtgeving tegen. Zorgen over het verspreiden van nepnieuws werden opzij geschoven om kijkcijfers op peil te houden. [New York Times]
De leugens die Fox News bewust verspreidde, maken de zender niet alleen deels verantwoordelijk voor de bestorming van het Capitool, maar schaden ook het vertrouwen in de stemcomputers van Dominion. Het bedrijf klaagde de nieuwszender daarom aan wegens smaad. De eis was een bedrag van niet minder dan 1,6 miljard dollar. [De Volkskrant] [NU]
Wat beslist een spraakmakende rechtszaak had kunnen worden, eindigde dinsdag in een schikking. Fox News betaalt Dominion 787,5 miljoen dollar en geeft toe dat een aantal beweringen over verkiezingsfraude leugens waren. De zender kan nog niet opgelucht adem halen, want het bedrijf wordt ook aangeklaagd door een andere partij die betrokken is bij stemtechnologie. Bovendien is het nog maar de vraag wat de invloed zal zijn van deze ontwikkelingen op toekomstige zaken over de bewuste verspreiding van nepnieuws.
Factchecks van andere media
Weegschalen Jumbo niet gemanipuleerd
De prijzen van boodschappen rijzen de pan uit. Op sociale media wordt niet inflatie maar manipulatie aangewezen als oorzaak. Een Facebook-post van begin maart beweert dat supermarktketen Jumbo plastic zakken gebruikt om weegschalen te manipuleren. De zakken zouden gewicht toevoegen om de prijs van groente en fruit te verhogen. Dit klopt niet. De zakken worden enkel vanuit hygiënische overwegingen gebruikt, laat de Jumbo-woordvoerder aan AFP weten.
Verkeerscamera’s in Leeds geen middel voor onderdrukking
Het verkeer van de Britse stad Leeds ligt de komende tijd op de schop. De gemeente heeft volgens complottheorieën dubieuze bedoelingen met de werkzaamheden. In een TikTok wordt beweerd dat de stad vol hangt met gezichtsherkennende camera's die de privacy van voetgangers schenden. Dpa concludeert dat er inderdaad verkeerscamera’s hangen, maar dat de data anoniem worden verwerkt. Ook zou het zogenaamde 15-minutenplan van de stad volgens de TikTok bedoeld zijn om burgers tot kleine leefruimtes te beperken en ze zo te onderdrukken. Dpa geeft aan dat dit plan enkel betekent dat mensen zich snel door de stad kunnen verplaatsen.
Onvolledige kaart bagatelliseert invloed verbod op verkoop verbrandingsmotoren
In de Europese Unie mogen vanaf 2035 geen verbrandingsmotoren meer worden verkocht. In verband met dit verbod wordt de onderstaande kaart gedeeld op sociale media. Op de kaart zijn alleen Europa en California blauw gekleurd, wat suggereert dat het verbod wereldwijd weinig invloed zal hebben. AFP benadrukt dat de kaart onvolledig is: er zijn veel meer landen die plannen hebben om verbrandingsmotoren te verbieden. Bovendien rijden er in de ingekleurde gebieden bijzonder veel auto’s (bijna een vijfde van de voertuigen wereldwijd) en kunnen ze invloed uitoefenen op de rest van de wereld.
Meta belangrijkste financier van factcheckers wereldwijd
Factcheckers kregen in 2022 meer financiële armslag: een kwart van de factcheckorganisaties heeft een budget van meer dan 500.000 dollar. Maar ze zijn wel sterk afhankelijk van één grote bron van inkomsten: Mark Zuckerbergs bedrijf Meta. Dit blijkt uit het jaarrapport van koepelorganisatie IFCN over de toestand van factcheckers in 2022. Meta bleek goed voor meer dan 45 procent van hun inkomsten. Beurzen droegen 29 procent bij aan het totale inkomen, donaties en abonnementen 6,5 procent.
Nieuwe factcheckorganisaties zijn schaars: de meeste werden opgericht in de periode 2015-2020, tijdens de explosie van aandacht voor desinformatie tijdens de campagne en het presidentschap van Trump. De groei verdween bijna volledig na 2020: ondanks de zorgen over desinformatie tijdens de coronapandemie en de Russische invasie in Oekraïne kwamen er in 2021 en 2022 slechts twee organisaties bij.
Voor het rapport zijn de gegevens verwerkt van 93 van de 107 door IFCN geaccrediteerde organisaties. [rapport, samenvatting]
En verder…
Critici van het stikstofbeleid omarmen massaal het boek De stikstoffuik van wetenschapsjournalist Arnout Jaspers. De Volkskrant vroeg deskundigen om 5 beweringen uit het boek te toetsen.
De AIVD waarschuwt voor de gevolgen van complottheorieën die beweren dat Nederland bestuurd wordt door een kwaadaardige elite. [NU]
Extreemrechtse groepen zetten bewust TikTok en Instagram in om jongeren te bereiken. NOS sprak jonge mensen die zich bij de beweging hebben aangesloten.
Dankzij een e-mail van het Van Gogh Museum ontdekte chef-kok De Witte een fout in de titel van een werk van de beroemde schilder. Op ‘Rode kolen en uien’ staan helemaal geen uien, maar knoflook. [De Morgen]
De familie van Michael Schumacher wil een Duits weekblad aanklagen na de publicatie van een door AI geschreven interview. [NU]
AI zet de muziekindustrie op zijn kop. Deze week verscheen een nieuw nummer van Drake en The Weeknd waar beide artiesten niet aan hadden gewerkt. Het nummer was door AI gegenereerd [New York Times]
Facebook en Instagram plaatsen geen waarschuwingslabels bij berichten van politici die door factcheckers als onwaar of vals zijn geclassificeerd. [Washington Post]
Het is hoog tijd voor een weerbaarheidsoffensief van overheid, scholen en socialemediabedrijven tegen nepnieuws, schrijft AD-chef nieuws Saskia van Westhreenen.
Agenda: Symposium Nieuwe Religiositeit
Complotliefhebbers opgelet, op 24 april organiseert Universiteit Leiden het 11e symposium over Nieuwe Religiositeit met deze keer in de hoofdrol: de QAnon-beweging en de Anunnaki-theorie. De QAnonners zijn bij het grote publiek vooral bekend van de bestorming van het Capitool. Zij geloofden er heilig in dat president Trump de Amerikaanse natie zou redden. Toen Joe Biden de verkiezingen won, was dit een fikse tegenslag voor QAnon. Hoe gingen zij hiermee om? En was de reactie van QAnon vergelijkbaar met hoe religieuze bewegingen in het verleden reageerden op mislukte profetieën?
In zijn boek The 12th Planet uit 1976 schrijft Zecharia Sitchin dat kleitabletten uit Irak bewijzen dat de mensheid geschapen is en bestuurd wordt door de Anunnaki, een groep goddelijke en langlevende buitenaardse wezens. Deze ‘Anunnaki-theorie’ is de afgelopen halve eeuw een fundamenteel onderdeel geworden van zowel religieuze bewegingen als complottheorieën. De lezing stelt de vraag ‘waarom?’ Wat maakt het werk van Sitchin zo aantrekkelijk?
Al deze vragen omtrent de QAnon en de Anunnaki zullen tijdens het symposium beantwoord worden, waarbij er ook veel ruimte is voor discussie. Het programma duurt van 19:30 tot 21:45 en eindigt in de dichtstbijzijnde kroeg waar naar hartenlust verder gediscussieerd kan worden.