Deepfakes: waar schuilt het gevaar?
Deepfakes: waar schuilt het gevaar?
Kunstmatige intelligentie is al tijden een hot topic, ook in de wereld van nepnieuws. Zo wordt er tegenwoordig veel gewaarschuwd voor deepfakes. Nieuwscheckers vroeg UvA-onderzoeker Michael Hameleers hoe reëel de angst is voor een wereld waarin we bedolven worden onder deepfakes. Verder testen we deze week de factcheckhulp van Originality uit en leren we dat ochtendmensen een verlaagd risico op depressie hebben.
Het gevaar van (de waarschuwingen voor) deepfakes
In oktober verscheen online plotseling een merkwaardige video van NOS-presentatrice Annechien Steenhuizen die een gok-app aanprijst. Ze praat houterig en haar Nederlands lijkt uit het Engels te zijn vertaald met een vertaalmachine. De video is een voorbeeld van een deepfake: beeld of geluid dat is gemaakt of aangepast door kunstmatige intelligentie.
In het nieuws wordt met regelmaat gewaarschuwd voor deepfakes en AI, maar deze waarschuwingen gaan soms ook volledig de mist in. Niet alles wat aangezien wordt voor een deepfake, is er ook daadwerkelijk een.
Volgens Michael Hameleers (UvA), die onderzoek doet naar factchecken en misleidende informatie, zijn juist die waarschuwingen het probleem: “Ik denk dat gevaren met deepfakes voornamelijk in de beschuldiging van echte informatie als deepfake zitten. De maatschappelijke bedreiging daarvan is vermoedelijk het grootste: deepfakes komen nu nog incidenteel voor, en hebben vaak ook juist het doel om te laten zien dat deepfakes bestaan.”
Het hele verhaal over deepfakes kan je hier lezen.
Checkbot: nieuwe factcheckhulp beoordeelt beweringen in teksten
Kunstmatige intelligentie kan factcheckers ondersteunen, maar eindeloos opdrachten geven aan een chatbot is omslachtig. De factcheckhulp van Originality laat zien dat het eenvoudiger kan, door beweringen in een tekst automatisch te checken en bij elk oordeel een korte uitleg met bronnen te geven. Er zijn nog veel verbeterpunten, maar deze eerste stap toont wel hoe een checkbot in de dagelijkse praktijk kan werken. Lees het hele stuk hier.
Factchecks van andere media
Ochtendtypes hebben een verlaagd risico op depressie
“Uit onderzoek blijkt dat ochtendmensen minder risico hebben op een depressie”, klinkt misschien als een twijfelachtige bewering, maar factcheckers van Knack laten zien dat die correlatie wel degelijk bestaat. Hoe het precies zit is niet helemaal duidelijk. Mogelijk worden ochtendmensen meer en langer blootgesteld aan daglicht, wat doorwerkt op het humeur. Avondmensen zouden meer lijden aan sociale jetlag, omdat hun interne klok uit de pas loopt met de eisen van de samenleving.
Roomboter niet gezonder dan margarine
Tot vreugde van de Nederlandse melkveehouderij is roomboter bezig met een opmars op social media. Het Nederlandse blog Leef Bewust gaat een stapje verder, door op Facebook margarine zelfs ‘veredeld plastic’ te noemen. Factcheck Vlaanderen fileerde de claim en sprak met voedingsdeskundigen. Conclusie: roomboter bevat meer verzadigde vetten en het algemene voedingspatroon is doorslaggevender voor de gezondheid dan de keuze tussen roomboter of margarine.
Ingesneeuwde privéjet was niet op weg naar klimaatconferentie
Op sociale media worden beelden gedeeld van een privéjet op het vliegveld van München. Het vliegtuig is bedekt met een dikke laag sneeuw en zou op weg gaan naar de klimaatconferentie in Dubai, beweert een post op X. Lead Stories mailde met de eigenaar van het toestel en het vliegveld van München, en kan zo concluderen dat de uitleg bij de foto onzin is.
Wie zijn de nieuwscheckers?
Wie zijn eigenlijk die mensen die zichzelf de ‘Nieuwscheckers’ noemen? De komende tijd gaan we ze een voor een aan je voorstellen. Vandaag: Alexander Pleijter, oprichter en coördinator van Nieuwscheckers.
En verder…
De naam en reputatie van de krant Haaretz wordt misbruikt om desinformatie te verspreiden. Het gaat om claims over het aantal slachtoffers dat Hamas maakte in Israël op 7 oktober, verkrachtingen door Hamasstrijders en de bewering dat het grootste deel van Israëlische slachtoffers viel door Israëlisch vuur. [Haaretz]
Misinformatie in de oorlog tussen Hamas en Israël volgt vaak gelijkaardige frames. Een frame dat vaak terugkomt is dat slachtoffers hun verwondingen in scène zouden zetten. [Poynter]
Hoewel het in strijd is met het advertentiebeleid van Meta, heeft het bedrijf zelf winst gemaakt op advertenties die gingen over ‘Pallywood’, de complottheorie die Palestijnen ervan beschuldigt acteurs in te huren om oorlogsslachtoffers te spelen. [MMFA]
De Belgische politieke partij cd&v heeft voor een campagnespotje een deepfake van de overleden oud-premier Jean-Luc Dehaene ingezet. Voor het gezicht en de stem is een AI-kloon gebruikt. [Tweakers]
Een desinformatiecampagne onder leiding van een groep die gelinkt wordt aan de Russische militaire inlichtingendienst gebruikt foto’s van beroemdheden als Taylor Swift, Beyoncé en Oprah om Oekraïne te bekritiseren. [Wired]