De Ziekenhuis Top 100, asielcijfers en het coronavirus
Ziekenhuis Top 100
Het AD publiceert elk jaar de Ziekenhuis Top 100. Maar hoe komt die ranglijst tot stand? Om hier meer over te weten te komen, nam Nieuwscheckers contact op met twee Ziekenhuis Top 100-redacteuren en een gezondheidseconoom. Het resultaat: een reeks antwoorden op vragen die jij zou kunnen hebben over de Ziekenhuis Top 100.
Recht op asiel
In een interview met het NRC beweerde Tweede Kamerlid Bente Becker (VVD) dat 70 procent van de asielzoekers die nu naar Nederland komen, geen recht heeft op asiel. Nieuwscheckers controleerde de claim. Het percentage bleek realistisch, mits je enkel de ‘instroom’ meetelt (mensen die naar Nederland komen om de aanvraag te doen) en geen nareizigers. Ook blijft het een voorspelling: de mensen die nu aankomen, heeft de IND namelijk nog niet verwerkt.
Factchecks in andere media
Uit de kraan
Nederlands kraanwater veroorzaakt geen blaaskanker. NUcheckt controleerde in hoeverre dit gerucht, dat de ronde doet op sociale media, waar is. Sommige landen stoppen chloorbleekloog in het kraanwater, chemicaliën die inderdaad de kans op blaaskanker kunnen vergroten. Nederland desinfecteert het water echter met andere middelen.
Valse video helikoptercrash
Snopes verifieerde een video die het tragische helikopterongeluk van ex-basketballer Kobe Bryant en zijn dochtertje vorige week zou laten zien. De video bleek een hele andere crash te tonen, van december 2018 in de Verenigde Arabische Emiraten.
Seksueel actief, later in de overgang?
Seksueel actieve vrouwen hebben volgens een nieuwe Amerikaanse studie minder kans vervroegd in de overgang te raken, meldde Libelle. Een factchecker van de Volkskrant legde de studie voor aan een gynaecoloog die onderzoek doet naar de overgang. Conclusie: 'voor bijna 90 procent van alle vrouwen in de studie maakte het seksleven niets uit voor hun overgangsmoment.'
Net zo verslavend als harddrugs?
Om de zoveel tijd verschijnt het bericht dat bepaalde produkten 'net zo verslavend zijn als harddrugs'. Factcheckers moesten zich al verdiepen in de verslavende eigenschappen van junkfood, chips en... kaas. Nu Checkt voegde daar afgelopen week aan toe dat ook suiker niet even verslavend is als drugs: de effecten van drugs zijn intenser en langduriger.
Geruchten, hoaxes en nieuws over het coronavirus
Een update van de lijst van vorige week: de nieuwste fabels en factchecks over het virus dat wereld in zijn greep houdt.
Factcheckers, unite! Poynter maakte vorige week bekend dat factcheckorganisaties uit dertig landen zich samen inzetten om misinformatie over het nova coronavirus wereldwijd te bestrijden. Het project van het International Fact Checking Network (IFCN) blijft actief zolang nepnieuws over de ziekte wordt verspreid.
Het blijkt ingewikkeld voor de (inmiddels 60) factcheckers om foto’s en video’s op onder andere TikTok en YouTube te verifiëren. Op de beelden zijn onder meer vermeende slachtoffers te zien, die spontaan neervallen en bewegingloos op de grond blijven liggen. Een andere, lastige taak is het tegengaan van samenzweringstheorieën en doelbewust paniekzaaien.
In een derde rapportage (vertaald door de factcheckers van Fontys Hogeschool voor Journalistiek) zet Poynter een aantal gedebunkte berichten op een rij, waaronder een over vleermuizensoep als oorzaak van de ziekte.
Biertje? De termen ‘Corona Beer’ en ‘Corona Beer Virus’ zijn de afgelopen week gigantisch vaak gegoogeld. Maar neem gerust nog een slokje: het Mexicaanse biermerk Corona en het virus uit Wuhan hebben niets met elkaar te maken.
Liever niet drinken: bleek. De Amerikaanse rechts-extremistische groep QAnon verspreidde de onwaarheid dat het innemen van dit chemische schoonmaakmiddel, in hun berichtgeving verpakt als ‘Miracle Mineral Solution’, je beschermt tegen het virus.
Andere middeltjes die de ziekte helaas niet voorkomen of genezen: oregano-olie, vitamine C en zout water. The Guardian maakte een lijstje van de acht meest gehoorde geruchten over de oorzaak van en oplossing voor besmetting. Allemaal onwaar of ongefundeerd. Ook wijst niets erop dat het coronavirus in een laboratorium is ontstaan; NUcheckt debunkte deze bewering.
Viraal: Facebook, Google en Twitter hebben hun algoritmen aangepast om nepnieuws over het virus minder snel bij gebruikers terecht te laten komen. Op YouTube (een platform van Google) staan filmpjes met onwaarheden over de ziekte bijvoorbeeld niet langer bovenaan en Twitter verwijst mensen door naar betrouwbare informatie.
Overstap: Ook in Nederland was er even paniek. Een met het virus besmette Franse man zou onderweg terug vanuit China zijn overgestapt op Schiphol of zelfs bij iemand op bezoek zijn geweest. Het RIVM onderzocht de zaak en ontkent dat de man in Nederland was.
En verder...
In Litouwen strijden niet alleen militairen, maar ook elfen tegen de Russische desinformatietrollen. “Het bijzondere aan de Litouwse aanpak is de staat van voortdurende alertheid.” (de Volkskrant)
Facebook heeft in 2019 ruim de helft extra uitgegeven ten opzichte van het jaar ervoor, voornamelijk aan de bestrijding van mis- en desinformatie op het platform. Oprichter Mark Zuckerberg is er wel blij mee; beleggers niet zo... (NRC Handelsblad)
De BBC maakte een filmpje over deepfakes. Hoe werken ze, wie gebruikt ze en wat zijn de gevaren? (Via Instagram TV, maar ook te bekijken voor mensen die geen account hebben.)
Reuters ontkracht wat mythes over het populaire concept ‘filterbubbel’. Zo lezen fervente socialmediagebruikers veel meer nieuws dan je denkt. Het advies: focus niet te veel op filterbubbels.
'Na de line-by-line weet de reporter dat hij in de nacht voor de publicatie rustig zal kunnen slapen.' De Zweedse onderzoeksjournalist Nils Hanson van omroep SVT kreeg zijn collega's zo ver om al hun verhalen regel voor regel te laten checken. (Stimuleringsfonds voor de journalistiek)
Agenda
11 februari 2020: Craig Silverman houdt zich als mediaredacteur bij Buzzfeed bezig met onderzoek naar nepnieuws en desinformatie. Op 11 februari komt hij naar De Balie in Amsterdam om hierover te spreken. In gezelschap van Shannon Bakker (factchecker voor NU.nl), Marcel Gelauff (hoofdredacteur NOS Nieuws) en Bette Dam (freelance journalist).
19 maart 2020: Lezingen en workshops voor informatieprofessionals, georganiseerd door VOGIN-IP (Amsterdam). Inclusief een workshop Factchecken door Nieuwschecker Alexander Pleijter. Kosten bij inschrijving voor 1 februari 290 euro (studenten 60 euro).
20-22 april 2020: In Leiden vindt MISDOOM plaats, het Multidisciplinary International Symposium on Disinformation in Open Online Media. Beoogde deelnemers: onderzoekers, journalisten, beleidsmakers en andere geïnteresseerden.
Stuur tips
Wij staan altijd open voor tips. Lees of hoor je iemand (bijvoorbeeld een politicus) iets zeggen wat je niet vertrouwt? Of zie je op sociale media nepnieuws voorbijkomen? Stuur je tips door naar ons en wie weet gaan we ermee aan de slag. Je kan ons bereiken via DM op Twitter, Facebook of Instagram of per mail: nieuwscheckersleiden@gmail.com.
Tot de volgende nieuwsbrief,
Peter Burger, Alexander Pleijter en Romy Heymans