De wonderlijke wereld achter #RECEPTIOgate

#RECEPTIOgate: Zwitserse hoogleraar beschuldigd van plagiaat

Middeleeuwse miniatuur, begin 15e eeuw (British Library, BL Royal 17 E III, f. 145, CC BY 4.0)

De Universiteit van Zürich doet onderzoek naar de wetenschappelijke integriteit van Carla Rossi, specialist op het gebied van Middeleeuwse handschriften en literatuur, die in verschillende publicaties tekstfragmenten heeft overgenomen zonder bronvermelding. Ook stonden op de websites van Rossi’s particuliere onderzoeksinstituut RECEPTIO en haar wetenschappelijke uitgeverij niet-traceerbare medewerkers met stockportretfoto’s. Rossi is niet meer werkzaam aan de universiteit.

Plagiaat

De affaire rond Rossi begon in december met een klacht over plagiaat door de Britse manuscriptenexpert Peter Kidd. Zijn blog en tweets zetten mediëvisten en anderen aan tot onderzoek naar Rossi’s publicaties en haar instituut RECEPTIO. Onder de hashtag #ReceptioGate kwamen meer gevallen van plagiaat aan het licht. Bovendien bleek de in Londen gevestigde uitgeverij van Rossi niet meer dan een postadres en bleken medewerkers profielfoto’s van anderen te hebben en namen die buiten de kring van RECEPTIO niet zijn te traceren.

De helft van deze medewerkers heeft een fake profielfoto. Nep zijn nummer 3 (boven) en nummers 1, 2 en 4 (onder). (Screenshot van een oudere versie van de RECEPTIO-site.)

Rossi ontving 20.000 euro subsidie van het Zwitserse Nationale Wetenschapsfonds (SNSF) voor de Open Access-uitgave van een Middeleeuws getijdenboek. De uitgeverij, verantwoordelijk voor de wetenschappelijke kwaliteitscontrole, was ook die van Rossi. De SNSF erkent desgevraagd dat dit vragen oproept over belangenverstrengeling, maar zegt dat Rossi het oordeel van een onafhankelijke deskundige heeft gevraagd over haar boekpublicatie.

Om commentaar gevraagd ontkent of bagatelliseert Rossi de beschuldigingen. Volgens haar kan alleen sprake zijn van plagiaat als iemand zich producten van andermans creativiteit toeëigent. En bovendien – nog steeds volgens Rossi – is het ook een kwestie van kwantiteit: de overeenkomsten die Kidd signaleerde, maken maar ‘0,000500801282051282 procent’ uit van haar boek.

Lastercampagne

Ze noemt de hele affaire een lastercampagne: het is volgens haar een complot van handelaars in Middeleeuwse manuscripten om haar in diskrediet te brengen. Rossi deed, laat zij Nieuwscheckers weten, in december aangifte tegen een Duitse handelaar die een verknipt Italiaans manuscript op de markt had gebracht. In dezelfde maand begon Kidd zijn campagne tegen haar. Rossi: ‘Draw your own conclusions.’ 

Nieuwscheckers publiceerde vandaag in een achtergrondverhaal nieuwe gevallen van plagiaat in Rossi’s werk en legt verbanden met haar literaire activiteiten. Haar boek The Falsifier of Words (2017) laat zich lezen als een voorafschaduwing van #ReceptioGate. 

Factchecks Nieuwscheckers

Champagne is geen wondermiddel

Volgens magazine Vriendin is champagne goed voor je hersenen, hart, huid, haar en seksleven. Hoewel onderzoek wijst op positieve effecten van sommige ingrediënten in bubbelwijn, is dat toch geen reden om de kurk te laten knallen voor je gezondheid. De bewijzen zijn meestal twijfelachtig en bovendien levert alcoholconsumptie ook risico's. Hier lees je onze factcheck van de vijf champagneclaims.

Factchecks van andere media

Geen bewijs voor opvallende ‘eindejaarstraditie’

Online doet een zwart-wit foto de ronde waarop vijf vrouwen te zien zijn die knielen voor eenzelfde aantal mannen. Volgens het bijschrift zouden de vrouwen op de foto excuses aanbieden aan hun mannen voor de fouten die ze dat jaar gemaakt hadden - een ‘eindejaarstraditie’ uit begin 1900, zo luidt het. Knack oordeelt echter dat er geen geloofwaardig bewijs is voor deze traditie, en zij zijn niet de enige: onder meer Politifact en AfricaCheck kwamen eerder tot dezelfde conclusie [Knack]. 

Foto van oorlogsslachtoffer blijkt boekcover

Eind december tweette het Oekraïense parlementslid Lesia Vasylenko een foto van een gehavend jongetje dat net een Russisch artilleriebombardement zou hebben overleefd. Bij haar tweet schrijft Vasylenko (vertaald): “Er zijn geen kinderen in Oekraïne meer. Enkel kleine mensjes met volwassen geworden ogen, oud misschien zelfs. Een beetje moe van een leven dat nog ongeleefd is. In deze foto: Marc, 8 jaar oud, overleefde net een Russische artillerieaanval". VRT ontdekte dat dit niet klopt: door een omgekeerde zoekopdracht via TinEye kwamen ze erachter dat het hier gaat om de cover van een Spaanse vertaling van het boek "The Misremembered Man", geschreven door de Noord-Ierse schrijfster Christina McKenna. [VRT]

Afbeelding van Olena Zelenska in privejet is gephotoshopt

Op sociale media deed in december een afbeelding de ronde waarop Olena Zelenska, de vrouw van de Oekrainse president Zelensky, in een privéjet te zien zou zijn. Op de afbeelding zijn verschillende kaders te zien waarin dure accesoires die Zelenska zou dragen worden uitgelicht. Het blijkt hier echter te gaan om een photoshop, waarbij het hoofd van Zelenska geplakt is op een foto van een rijke zakenman (AFP)

En verder...

• De inhoud van de Twitter Files die door tussenkomst van Elon Musk worden geopenbaard, zouden ook zijn grootste criticasters zorgen moeten baren, schrijft Kenan Malik. De berichtenstroom toont ongezond innig contact tussen social media bedrijven en de veiligheidsdiensten.

• Drie jaar online desinformatie rond het Covid19-virus, mondkapjes en vaccinatie hebben merkbare invloed in de spreekkamer en het ziekenhuis, laat dit achtergrondverhaal in The New York Times zien.

• ISD Global schrijft over Sylvain, een voormalig complotdenker die zijn verhaal deelt om mensen te helpen de wereld achter extremisme te begrijpen.

Luistertip

In Spraakmakers ging het deze week over de invloed van techniek op onze samenleving, waarbij het thema desinformatie ook aan bod kwam. Luister het hele gesprek hier.

Agenda

13 februari – Lezing ‘psychologie en de werking van des/misinformatie’, Universiteit Gent

Stuur tips

Zie jij feitelijke beweringen opduiken waarvan je je afvraagt of ze wel kloppen? Of heb je andere tips over desinformatie en complottheorieën? Laat het ons weten via nieuwscheckersleiden@gmail.com!

Tot volgende week,

Alexander, Peter, Michelle, Arno, Victoria en Maaike