Crowdfunding voor EU-verkiezingen: nog 12 dagen
Crowdfunding: nog 12 dagen
Nog 12 dagen en zo'n 3.000 euro te gaan tot 2 april, dan sluiten we onze crowdfundingactie voor het factchecken van de EU-verkiezingen af. (Waarom op 2 april? Omdat de dag na 1 april Internationale Factcheckdag is.) Gulle gevers doneerden al 66 procent van het benodigde bedrag. Doneren kan nog steeds via Steunleiden.nl. Donateurs zeiden:
'In tijden van nepnieuws en bewust leugens verspreiden steun ik met liefde het werk van Nieuwscheckers. Ik hoop jij ook!'
'Factchecking is van belang om de nuance in de maatschappij te behouden en mensen te laten zien welke drogredenen leiden tot oppervlakkige aannames.'
'Democratisch van groot belang om de juiste feiten te kennen.'
Quote van de week: A journalist's job is...
'When one guys says it's raining and another says it absolutely isn't, it is not a journalist's job to say there are two different points of view. A journalist's job is to stick his head out the fucking window.' (via Dieuwertje Kuipers)
Factchecks van andere media
Dinsdagavond was NRC weer druk met het checken van beweringen die de partijleiders deden tijdens het NOS-debat aan de vooravond van de Provinciale Statenverkiezingen. Henk Krol (50Plus) beweerde ten onrechte dat de pensioenen al tien jaar niet geïndexeerd zijn en Marianne Thieme (Partij voor de Dieren) had het bij het verkeerde eind toen ze zei dat per dag vijf boerenbedrijven moeten stoppen. Daarentegen klopte de bewering van Geert Wilders (PVV) dat China in één week meer CO2 uitstoot dan Nederland in een jaar en was het ook juist wat Lilian Marijnissen (SP) zei over de zorg, namelijk dat die in tien jaar zeker niet goedkoper geworden is. Lees alle factchecks na bij NRC Checkt.
Lijsttrekker Jeanine Bouman van partij QUEER stelde dat transgenders tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar te weinig verkozen zijn. Het ging namelijk in heel Nederland om slechts vier transgenders die gekozen zijn als gemeenteraadslid. Is dat een ondervertegenwoordiging, vroeg de Volkskrant zich af. Ja, dat is het inderdaad, blijkt uit de factcheck.
Het aantal Nederlanders dat de diagnose kanker krijgt, is sinds 1990 verdubbeld. Dat is wel een hele grote toename in dertig jaar. Maar het klopt toch echt, zo blijkt uit de check van student Willem Pijnenburg van de Fontys Hogeschool Journalistiek. (Factory)
Dit was ook de week van de verschrikkelijke aanslag in Utrecht. Nadat de politie maandag een foto van de verdachte had verspreid, circuleerde op sociale media een tweet van GroenLinks-leider Jesse Klaver waarin hij zegt dat het stigmatiserend is dat de verdachte met zijn volledige naam en zonder balkje voor de ogen in de media is gekomen. Ook beticht Klaver de politie van racisme. Het bericht is echter afkomstig van een parodieaccount en niet van Klaver zelf. Nucheckt en Hoaxmelding zochten het uit.
Na de drievoudige moord in de Utrechtse tram verschenen ook - zoals meestal na dit soort brekend nieuws - op sociale media valse foto's van de dader. Een ervan, een foto van de Duitse Youtuber Drachenlord, werd zelfs opgepikt door de Turkse zender TV24. Degene die de foto als grap verspreidde op Twitter heeft geen spijt, zei hij tegen factcheckers. (Lees het hele verhaal bij FactcheckEU, een samenwerkingsverband van 19 media uit 13 EU-landen dat deze week werd gelanceerd.)
Onderzoek: kunnen factchecks averechts werken?
Factcheckers kunnen onjuiste berichten corrigeren - maar zijn hun factchecks ook overtuigend? Onderzoekers waarschuwden de afgelopen jaren: factchecks die tegen iemands dierbaarste overtuigingen ingaan, kunnen die juist versterken. Recente onderzoeken, op een rijtje gezet door het Britse Full Fact, nuanceren dat 'backfire effect' echter. Uit experimenten blijkt dat factchecks onjuiste beweringen kunnen corrigeren en alleen in zeldzame gevallen averechts werken. Uitkomsten van factchecks die niet strookten met de politieke overtuiging van proefpersonen bleken een barrière, maar geen ondoordringbare barrière.
En verder...
Communicatieonderzoeker Rebekah Tromble, Madeleine de Cock Buning (die de expertgroep over desinformatie van de Europese leidde) en Nieuwschecker Peter Burger probeerden een antwoord te geven op de vraag: hoe groot is de impact van 'nepnieuws'? Betrekkelijk klein, vonden ze alle drie. Tromble: 'Sterker nog, ik ben bezorgder over de impact van de discussie óver desinformatie op het publieke discours dan over desinformatie zelf.' (de Volkskrant)
Richt een Vlaams Factcheckcentrum op, waarin journalisten en onderzoekers met praktisch werk en academische studies het factchecken bevorderen. Dat is de belangrijkste aanbeveling van een rapport voor de Vlaamse Academie van Wetenschappen, door o.a. commmunicatiewetenschappers Michaël Opgenhaffen en Peter van Aelst, dat vandaag werd gepresenteerd.
Het 'waargebeurde' verhaal over een brutale etensdief dat Omroep MAX serveerde in het nieuwe programma 'Wat een verhaal' bleek een oudbakken broodje aap (NRC).
Bol.com moet boeken die mensen afraden hun kinderen te laten vaccineren uit de online etalage halen, zei staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid tegen het AD.
Google ondersteunt via het Google News Initiative projecten die de kwaliteit van nieuwsmedia verbeteren. Veel daarvan hebben te maken met factchecking en mediawijsheid.
Val je echt af door tequila te drinken? Factcheck van Vlaamse publieke omroep, met hilarische video.
Vergeet niet om naar SteunLeiden.nl te gaan voor een donatie zodat Nieuwscheckers tijdens de campagne voor de Europese verkiezingen hard aan de slag kan met factchecken. Help ons aan de 100%!
Tot volgende week!
Peter Burger
Alexander Pleijter