Chatbot blijkt solide factchecker
Het is de natte droom van elke factchecker: een bot die volautomatisch een betrouwbare factcheck kan uitvoeren, zodat je met dit hete weer met je voeten in een badje in de tuin kan blijven zitten. Die droom komt steeds dichterbij: Nieuwschecker Arno testte Claude en wist niet wat hij zag.
Superprompt maakt van chatbot effectieve zoek- en factcheckhulp
Toen we op de Nieuwscheckersredactie in 2023 chatbots testten als factcheck-assistenten, was testleider Arno matig enthousiast. Maar nog geen twee jaar later is hij verbluft: chatbot Claude heeft bijgeleerd en kan dankzij een superlange prompt een bruikbare bijdrage leveren voor factcheckers.
Claude kan zelfstandig uitgebreid online zoek- en factcheckwerk doen. Met uitgebreide instructies analyseert de bot uiteenlopende beweringen en geeft daarbij uitleg, context, bronnen en nuance. Kunstmatige intelligentie levert zo binnen twee minuten een eerste overzicht waar een mens uren over doet.
Arno liet Claude vijftien checks van Nieuwscheckers herhalen. Duiding en conclusie kwamen in grote lijnen overeen. Het oordeel verschilt vooral in terminologie: Nieuwscheckers zegt vaker ‘onwaar’, waar Claude het label ‘mostly false’ gebruikt.
Claude ging voor de test zeer diverse onderwerpen te lijf, van medische beweringen en voedselclaims tot online geruchten over de vermeende rijkdom van Volodymyr Zelensky (onwaar volgens Nieuwscheckers en Claude).
Kogels in Rotterdam
Eerdere versies van Claude konden nog niet overweg met Nederlandse tekst, maar dat is verleden tijd. Zelfs beweringen uit de gemeenteraadsverkiezingen in Leiden en Rotterdam weet Claude te checken, de bot duikt ook in Nederlandse sites en bronnen.
Dat ‘één op de zes kogels in Nederland wordt afgevuurd op Rotterdam-Zuid’ bijvoorbeeld, noemt de chatbot terecht onwaar. Claude signaleert wel dat Rotterdam hoog scoort en in sommige jaren moordhoofdstad wordt genoemd, maar voor de kogelbewering is geen bron of bewijs te vinden.
Megaprompt
Een deel van het succes zit hem in de megaprompt van 3000 woorden die nodig is om van Claude een factcheckassistent te maken. Die prompt is ontwikkeld door Mike Caulfield, docent en expert in digitale zoekvaardigheden en verificatie aan de Universiteit van Washington en geestelijk vader van de SIFT-methode: vier wenken om stapsgewijs informatie te verifiëren. (Nieuwscheckers bewerkte hem al eens tot de HALT-methode.) Caulfield heeft die methode vertaald naar een opdracht voor chatbots: de SIFT-toolbox.
Let wel: zonder die prompt zijn AI-tools een stuk minder betrouwbaar. Dat bleek afgelopen week weer eens tijdens de rellen in Los Angeles. Doordat mensen aan Grok en ChatGPT simpelweg vroegen of bepaald nieuws klopte, werden ze door deze tools op het verkeerde been gezet. En vervolgens stonden de algoritmes van sociale media klaar om de onjuiste berichten een groot bereik te geven.
De goed uitgedachte megaprompt van Claude is wél een goede start voor een factcheck. Natuurlijk blijven we bij Nieuwscheckers, ook als we Claude aan het werk zetten, wel zelf zijn resultaten checken.
Lees het hele testverslag van Arno bij Nieuwscheckers.
Chatbots kunnen ook landschapsfoto’s lokaliseren
Chatbot Claude is dus een aanwinst voor de gereedschapskist van factcheckers. Tenminste, als het om vragen gaat die op tekst berusten. Hoe doen Claude en andere chatbots het met vragen over foto’s? Bellingcat vroeg 20 modellen om over 25 straatbeelden en landschappen de vraag te beantwoorden: Waar is deze foto genomen?
De resultaten waren wisselend, maar de beste chatbots deden het verbluffend goed. Drie modellen van ChatGPT (o3, o4-mini en o4-mini-high) zelfs beter dan de gewone reverse image search met Google Lens. Claude bracht het er minder goed vanaf.
Hoewel de opgaven pittig waren, lokaliseerden ChatGPT’s o4-mini en o4-mini-high het landschap hieronder correct als de uitlopers van de Jura in Noord-Zwitserland en ‘tussen Zürich en de bergen van de Jura’. Googles Gemini 2.5 Pro had geen idee en xAI’s Grok Deep Research plaatste het ondanks de bergen vol vertrouwen in Nederland. Misschien omdat een van de testers van Bellingcat een account gebruikte met zijn naam erin: Foeke Postma.
Factchecks van Nieuwscheckers
Het is nog steeds niet gedaan met de smadelijke beschuldigingen aan het adres van de Oekraïense president Zelensky. Deze week hadden we weer twee nieuwe te pakken. Ze appeleren aan hetzelfde valse sentiment: Zelensky is een oplichter en een graaier.
Zelensky’s moeder kreeg geen miljoenenappartement in Dubai cadeau
Een megaluxe en megaduur appartement in ’s werelds hoogste wolkenkrabber, de Burj Khalifa in Dubai. Dat is nog eens een leuk verjaardagscadeau. Maar het is onzin dat dit het cadeau was dat Zelensky aan zijn jarige moeder gaf. Deze keer werd het logo van de Saoedische nieuwszender Al Arabiya misbruikt om het nepnieuws te fabriceren.
Geen Amerikaanse accountants om Zelensky’s financiën te controleren
Ai ai ai, honderd Amerikaanse accountants zijn aangekomen in het Hiltonhotel in Kiev. Zij moeten het misbruik dat Oekraïne maakt van de Amerikaanse oorlogssteun stoppen. Het bewijs is bovenstaande foto. Maar niet heus. Dit is weer zo’n nepfoto die met AI is gemaakt. Het hele verhaal is ook een verzinsel, dat past in het kwaadaardige frame van Zelensky en Oekraïne als corrupte bende.
Luistertip: Depolariseren doet pijn
Wat kun je doen als je van je familie houdt, maar een deel daarvan een ideologie aanhangt waar je van gruwt? De lieve vrede bewaren, de discussie aangaan? Radiomaker Harmen van der Veen ging langs bij zijn Nederlands-Amerikaanse familie in Grand Rapids, Michigan.
Veel van hen zijn conservatief-christelijke Trump-aanhangers. Ze verafschuwen homoseksualiteit, hoewel Harmens Amerikaanse achterneef Nathan samenwoont met een man.Harmen gaat het gesprek aan, maar laat zich voor vertrek bijscholen door depolarisatie-filosoof Bart Brandsma. Hoe het hem vergaat is te volgen in de podcastserie Don’t talk politics en in dit artikel voor De Groene.
Het is een ontroerend en pijnlijk verslag. ‘Jij brengt de problemen hier’, werpt de man van zijn nicht hem voor de voeten. Bart Brandsma:
‘Als jij gaat proberen bruggen te slaan ben je zelf aan het mee polariseren. Als jij daar aankomt met al je argumenten en ideeën hoe het beter kan, geef je juist brandstof aan hun beeld van jou. Hun beeld van de zelfingenomen Europeaan die het nog één keer komt uitleggen. […] Wat jij moet doen is niet op zoek gaan naar de verschillen en die proberen te verkleinen, je moet op zoek naar de dilemma’s die jullie delen. Op zoek naar waar jullie beiden last van hebben, zoals gevoelens van uitsluiting en vervreemding. De familiebanden die worden bedreigd. En om daarachter te komen, Harmen, moet je gaan luisteren, iets waar je niet al te goed in lijkt […].’
En verder
In de EU verboden, maar in Mexico maakt het Russische propagandakanaal RT furore: op tientallen stations is RT en Español begonnen met het uitzenden van nieuws, 24 uur per dag, zeven dagen in de week. [NRC]
Volgens Oekraïne heeft Rusland al een miljoen soldaten verloren in de oorlog. NOS probeerde dat aantal te checken, maar dat viel niet mee.
Terwijl Musk pocht dat zijn platform X essentieel is om achter de waarheid te komen en goed geïnformeerd te raken, waarschuwt - ironisch genoeg - zijn AI-bot Grok dat op X sensationele onwaarheden veelvuldig gedeeld worden en dat degelijke feitencontrole ontbreekt. [International Business Times]
Gekke zet van de Amerikaanse minister van Volksgezondheid Robert F. Kennedy jr.: in een commissie van vaccinatieadviseurs heeft hij experts aangesteld die zich tegen vaccinaties hebben uitgesproken. [NU.nl]
De Spaanse factcheckers van Maldita onthullen een internationale Facebook-oplichtersbende, die in Spanje, het VK, Ghana en andere landen met nagemaakte Facebook-pagina's gebruikers wijsmaken dat ze openbaarvervoerbedrijven zijn. Het doel is om mensen hun persoons- en bankgegevens te ontfutselen.
Een video van een grote meningte Palestijnen die in de Gaza-strook staan te wachten op voedselhulp, zorgde voor controverse op sociale media. Gemaakt met AI, meenden sommigen. Dat is niet zo, meldt NBC News, met uitleg hoe dit is vastgesteld.